حسین راست پور - تغذیه دام پردیس بین الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
سید علیرضا وکیلی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
عباسعلی ناصریان - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
محسن دانش مسگران - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
رضا ولی زاده - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

این مطالعه به منظور بررسی اثرات فرآوری دانه خلر با روش های مختلف حرارتی بر ترکیب شیمیایی، فرآسنجه های تولید گاز و  قابلیت هضم شکمبه ای و روده ای در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل ۱) دانه خلر فرآوری نشده (شاهد)، ۲) اتوکلاو شده در دمای ۱۱۰ درجه سانتی گراد، ۳) تونل حرارتی گذاری شده در دمای ۱۲۰ درجه سانتی گراد، ۴) تونل حرارتی گذاری شده در دمای ۲۰۰ درجه سانتی گراد ، ۵) آون گذاری در دمای ۱۱۰ درجه سانتی گراد، ۶) اکسترود شده در دمای ۱۱۰ درجه سانتی گراد و ۷) برشته شده در دمای ۱۸۰ درجه بودند. نتایج نشان داد که ماده خشک، خاکستر، پروتئین خام، انرژی خام، چربی خام، کلسیم و فسفر تحت تاثیر روش های مختلف فرآوری قرار نگرفت (۰۵/۰>P). اما مقدار ADF و NDF با روش های فرآوری حرارتی به طور معنی داری کمتر از شاهد بود (۰۵/۰>P). اتوکلاو کردن،  اکسترود کردن، برشته کردن و تونل حرارتی گذاری در هر دو دمای ۱۲۰ و ۲۰۰ درجه سانتیگراد سبب کاهش غلظت تانن و کل ترکیبات فنلی در دانه خلر گردید (۰۵/۰>P). فرآیندهای اکسترود کردن در ۱۱۰ درجه سانتیگراد، اتوکلاو کردن در ۱۲۰ درجه سانتیگراد و برشته کردن منجر به کاهش میزان تولید گاز در ساعات اولیه انکوباسیون و کاهش هضم پروتئین دانه خلر در شکمبه شدند، اما افزایش نرخ و میزان تولید گاز در ساعات پایان انکوباسیون و افزایش قابلیت هضم روده ای و کل دستگاه گوارش برای پروتئین خام اتفاق افتاد (۰۵/۰>P) که نشان دهنده تغییر مکان هضم پروتئین از شکمبه به سمت روده باریک بود. در عمل آوری درون تونل حرارتی با دمای ۲۰۰ درجه سانتی گراد به دلیل دناتوره شدن شدید پروتئین یا تشکیل کمپلکس پروتئین-کربوهیدرات، قابلیت هضم ماده خشک و پروتئین خام دانه خلر در شکمبه و روده کاهش یافت.

تولید گاز, خلر, فرآوری حرارتی, قابلیت هضم شکمبه ای و روده ای