ذبیح اله نعمتی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.
محمد ستاری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.
امیر کریمی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.
مقصود بشارتی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.
نامدار کامرانی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.

این آزمایش با هدف بررسی اثر افزودن ویتامین E به جیره غذایی بر کیفیت ­اسپرم منجمد-یخ­گشایی شده در خروس­های تحت تنش ­اکسیداتیو با دگزامتازون انجام شد. تعداد ۱۸ قطعه خروس گله مادر گوشتی سویه راس ۳۰۸ در سن ۲۸ هفتگی به صورت طرح کاملا تصادفی با ۳ گروه آزمایشی و ۶ پرنده در هر گروه آزمایشی، انجام گرفت. گروه­های آزمایشی شامل ۱- گروه کنترل (خروس­های سالم تغذیه شده با جیره غذایی پایه) ۲- خروس­های تزریق شده با دگزامتازون به مقدار ۴ میلی­گرم در کیلوگرم وزن بدن (دگزا) ۳- دگزا + ویتامین E (۲۰۰ میلی­گرم در کیلوگرم خوراک)، بودند. پس از ۲ هفته دوره عادت پذیری و ۳ هفته بعد از اعمال گروه­های آزمایشی، نمونه­های منی خروس­ها با استفاده از روش ماساژ شکمی جمع­آوری شد. خصوصیات کیفی اسپرم­ شامل میزان زنده­مانی، درصد تحرک کل و پیش­رونده، یک­پارچگی غشای پلاسمایی و نیز میزان مالون دی­آلدهید، ظرفیت آنتی اکسیدانی و فعالیت آنزیم­های گلوتاتیون پراکسیداز، سوپر­اکسید­ دیسموتاز ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تزریق دگزامتازون به عنوان عامل ایجادکننده تنش اکسیداتیو، به ترتیب سبب افزایش پراکسیداسیون لیپیدی (۱۱/۹) و کاهش ظرفیت آنتی اکسیدانی (۰۱/۱) پلاسمای اسپرم در مقایسه با گروه کنترل (۹۴/۶، ۱۶/۱) گردید و از طرفی، تحرک کل (۱۶/۴۹)، تحرک پیش­رونده (۴۶/۱۲)، درصد زنده­مانی (۸۴/۵۰) و یک­پارچگی غشای پلاسمایی (۲۶/۵۰) را شدیدا کاهش داد. افزودن ویتامین E به میزان ۲۰۰ میلی­گرم به جیره غذایی خروس های تزریق شده با دگزامتازون سبب بهبود تحرک کل (۶۳/۷۳)، درصد زنده­مانی (۱۲/۷۴)، یک­پارچگی غشای پلاسمایی (۷۴/۷۲)، ظرفیت آنتی اکسیدانی (۵۰/۱) و فعالیت آنزیم­های گلوتاتیون پراکسیداز (۵۸/۷۳)، سوپر­اکسید­ دیسموتاز (۹۵/۱۴۴) و کاهش میزان مالون دی­آلدهید (۶۱/۴) در مقایسه با دو گروه دیگر شد. میزان تحرک پیش­رونده در گروه کنترل (۳۳/۲۶) در مقایسه با دو گروه دیگر بیش­ترین مقدار بود و فرکانس حرکات جانبی سر (۰۸/۱۶) در تنها گروه دگزامتازون بیشتر از دیگر گروه­های آزمایشی بود. می­توان نتیجه گرفت که تزریق دگزامتازون سبب افزایش پراکسیداسیون لیپیدی شده و کیفیت اسپرم را کاهش می­دهد. افزودن ویتامین E به میزان ۲۰۰ میلی­گرم به جیره خروس­های مادر در شرایط تنش سبب بهبود کیفیت اسپرم منجمد یخ­گشایی شده می­گردد.

اسپرم منجمد-یخ گشایی شده, تنش اکسیداتیو, خروس, ویتامین E