علیرضا جباری - دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه
مریم شریفی لاری - دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه
مریم ناصرپناه تیرگانی - دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه

مدیریت منابع آب همواره نقش کلیدی در تمدن ایرانیان ایفا کرده است. بر همین اساس، برنامه ریزی و مدیریت منابع آب باتوجه به ساختارهای سیاسی و اقتصادی در کشور از پیشینه تاریخی بلندمدت برخوردار می باشد. در چهار دهه اخیر، تکنیک های تحلیل سیستم ها در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب مورد توجه محققان مهندسی منابع آب قرار گرفته است. در این پروژه، هدف، کنترل منابع آبی کشور از منظر دینامیک سیستم ها می باشد. در گزارش اول این پروژه با به کارگیری علم دینامیک سیستم ها، متغیرهای سیستم و سپس مدل و ساختار سیستم توسط حلقه های علی تعیین گردیده است.برای تحلیل یک سیستم، در ابتدا نیاز است که مدلی از سیستم را که بیانگر متغیرهای سیستم و روابط بین آنها می باشد، معرفی گردد. علم دینامیک سیستم ها، یک ابزار مدیریتی می باشد که قادر به مدل سازی سیستم های پیچیده می باشد. به کمک این روش میتوان ارتباط بین عناصر مختلف سیستم را به صورت روابط علت و معلولی درآورد و نیز امکان مدیریت پارامترها و ساختارهایی که برای بهبودرفتار نیاز به تغییر دارند، میسر می شود. براساس نظریه سیستماتیک و فرضیه مدلسازی ذهنی در نرم افزار ونسیم و همچنین روابط ریاضی در نرم افزار ونسیم داده شده و نتایج حاصل شده است ایران با مساحتی در حدود ۱/۶۴۵/۱۹۵ کیلومتر مربع در بین دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس در محدوده خشک و نیمه خشک از خاورمیانه واقع گردیده است. بیش از نیمی از مساحت ایران را بیابان ها تشکیل می دهند و مابقی آن به صورت جنگل ها، مراتع و سطح زیر کشت می باشد. باتوجه به مطالعات تاریخی در کشور، در هر محدودهای که کشاورزان نیاز بکه آبیاری برای کشت داشته اند، مدیریت سیستم های منابع آب مطرح شده است و بر همین اساس همواره نظارت و کنترل بر بهره برداری از منابع اصلی مانند رودخانه ها برعهده دولت مرکزی و منابع کوچک تر برعهده سیاست گذاران و یا مسئولین محلی بوده است. سیستم های طبیعی و اجتماعی دارای سطح بالایی از پیچیدگی هستند و زمانی که این دو ترکیب شوند، میزان این پیچیدگی به طور قابل توجهی افزایش خواهدیافت. به دلیل ماهیت خاص سیاسی و با ارزشی که آب در شرایط فعلی پیدا کرده، عوامل موثر زیادی هستند که بر این جریان تاثیر می گذارند. تامین کسری آب، مشکل رفع آلودگی آب، مشکل کمبود بارش و منابع آبی در کشور مسئله پیچیده علمی است و کنترل و مدیریت آن نیازمند به کارگیری سیاست های مناسب است. نتایج شبیه سازی مدل نشان می دهد که با گذر زمان میزان عرضه آب کاهش یافته و این دلیلی بر کمبود منابع آب خواهدبود.

شبیه سازی، سیستم، مدل سازی، بحران کم آبی، کنترل منابع آبی