رعنا قلی نژاد - دانشگاه زابل
علیرضا سیروس مهر - دانشگاه زابل
براتعلی فاخری - دانشگاه زابل

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کودهای آلی (کمپوست و ورمی کمپوست) بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گاوزبان آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زابل اجرا گردید. تیمارها شامل سطوح تنش خشکی به صورت شاهد یا ۱۰۰درصد ظرفیت زراعی، ۸۰ درصد ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و ۶۰ درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) به عنوان عامل اصلی و مصرف کود آلی شامل شاهد (بدون مصرف کود)، ۴۰ تن کمپوست در هکتار و ۴ تن ورمی کمپوست در هکتار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت کم آبی از شاخص کلروفیل (SPAD) کاسته و بر میزان فلورسانس کلروفیل افزوده شد. بیش ترین میزان کلروفیل a (۳۸۳/۱۱ میلی گرم برگرم) در شرایط عدم تنش و کاربرد کمپوست به دست آمد و با افزایش شدت تنش از میزان آن کاسته شد و کم ترین آن (۷۶۳/۵) در تنش شدید و عدم کاربرد کود به دست آمد. همین روند برای میزان کلروفیل کل نیز مشاهده شد. بیش ترین مقدار آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در شرایط تنش شدید و عدم کاربرد کود و کم ترین آن ها در ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی و کاربرد کمپوست به دست آمد. بیش ترین مقدار پرولین در تنش شدید و عدم کاربرد کود (۲۱۳/۲۰ میکرومول بر گرم وزن تر) بود که اختلاف معنی داری با سایر ترکیبات تیماری داشت. تنش خشکی وزن خشک در گیاه گاوزبان را متاثر کرده و آن را کاهش داد و بیش ترین میزان عملکرد خشک (۶/۱۳۴۸۲کیلوگرم در هکتار) در سطح آبیاری شاهد به دست آمد که اختلاف معنی داری با سطح تنش ملایم (۸۰ درصد ظرفیت زراعی) نداشت. به طورکلی در شرایط تنش خشکی، تولید و میزان پرولین و آنزیم های پاک کننده پراکسید هیدروژن و رادیکال ها افزایش می یابد و با توجه به نتایج به دست آمده، جهت داشتن عملکرد خشک قابل قبول از گاو زبان، آبیاری تا ۸۰ درصد ظرفیت زراعی مناسب به نظر می رسد.

آنزیم های آنتی اکسیدانی, تنش خشکی, کمپوست, ورمی کمپوست, کلروفیل