راضیه تقی زاده - دانشجوی دکتری،گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
فرج اله رهنورد - دانشیار،گروه مدیریت، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، تهران ، ایران (عهده دار مکاتبات)
حمیدرضا یزدانی - استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران

امروزه سمن ها، نقش مهمی در فعالیت های مدنی به خصوص در حوزه زیست محیطی ایفا می کنند. بسیاری از این سمن ها با چالش های رهبری منابع انسانی و امکانات سازمانی رو به رو می شوند. عمده دلایل ، عدم مطابقت ساختار سازمانی با ماموریت است. سمن ها به دلیل ماهیت متفاوتشان با دیگر انواع سازمان های بوروکراتیک، از رویکردی داوطلبانه و منعطف برخوردارند که اگر ساختار، فرهنگ و فرآیندهایشان را با ماهیتشان سازگار نکنند، به اهداف اصلی دست نمی یابند. هدف این پژوهش، طراحی الگوی سمن زیست محیطی در راستای رهبری اثربخش است واز لحاظ هدف، توسعه ای و از لحاظ نوع روش، توصیفی – اکتشافی است. جهت گردآوری داده های کیفی از ابزار مصاحبه استفاده شده است. مشارکت کنندگان در پژوهش در سمن هااز سابقه مدیریتی برخوردارند. جهت طراحی این الگو از استراتژی گراندد تئوری با رهیافت گلیزر استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری باز و نظری، مفاهیم ساختار و ارتباطات حلقه ای، ارزشیابی مشاغل داوطلبانه، گریدینگ نیروهای داوطلب و مدیریت شبکه های مجازی، تشکیل دهنده مقوله سازماندهی شبکه ای، وهمچنین، مفاهیم جذب، آموزش، ارزیابی عملکرد و جبران خدمات نیروهای داوطلب در زمره مقوله مدیریت منابع انسانی داوطلب قرار گرفته اند. همچنین مفاهیم مشارکت و برابری تشکیل دهنده مقوله فرهنگ سازمانی داوطلبانه و مشارکتی هستند. از سویی، رهبری اثربخش سمن های زیست محیطی در قالب منشور سازمانی، شامل مولفه های مشارکت پذیری، خدمت گزاری، تحول گرایی و قانون مداری است. مفاهیم مشارکت عمومی داوطلبانه، توسعه پایدار سمن ها و محیط زیست نیز در مقوله توسعه پایدار زیست محیطی قرار می گیرند.

سازمان های مردم نهاد زیست محیطی, رهبری اثربخش, استراتژی گراندد تئوری