نورانگیز غلامی - دانشجو کارشناسی ارشد رشته علوم و مهندسی آبخیزداری حفاظت آب و خاک، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
کریم سلیمانی - استاد گروه آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
عطااله کاویان - استاد گروهآبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
وحید غلامی - دانشیار گروه آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، ایران

عوامل غیرطبیعی ناشی از دخالتهای بشر در مسیر و حاشیه رودخانه ها که منجر به تغییرات مرفولوژی رودخانه میشود، در وقوع و تشدید سیل نقش به سزایی را دارا میباشند. با توجه به اهمیت این موضوع، در پژوهش حاضر به بررسی تغییرات مرفولوژی رودخانه بر پهنه سیلاب در بازهای از رودخانه هراز، سه راهی بلده محل الحاق نوررود تا ابتدای منطقه جنگلی کلرد به طول۴۰ کیلومتر پرداخته شده است. در این راستا، برای شبیه سازی شکل هندسی بستر بازه مطالعاتی رودخانه هراز با الحاقیه HEC-GeoRAS در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ابتدا نقاط ارتفاعی نقشه های توپوگرافی با مقیاس ۱:۲۰۰۰ بازه مطالعاتی وارد محیط GIS گردید و مدل رقومی سه بعدی زمین ساخته شد و شکل هندسی بستر و اراضی اطراف شبیه سازی شد. سپس با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS شبیه سازی رفتار هیدرولیکی سیلاب رودخانه هراز در دوره بازگشت ۲۵ ساله با توجه به شرایط موجود و طبیعی رودخانه پذیرفت. در نهایت برای تعیین محدوده آبگرفتگی پس از انجام محاسبات هیدرولیک جریان، به ازای دوره بازگشت ۲۵ ساله در شرایط موجود ارتفاع آب به محیط GIS منتقل شد و در این محیط با داشتن سطح آب پهنه سیلاب تعیین شد. یافته های حاصل نشان داد که کاهش سطح مقطع جریان، عرض سطح آزاد و همچنین افزایش سرعت کانال، عدد فرود، بهخصوص افزایش بارز شیب خط انرژی باعث تغییر مرفولوژی و افزایش پهنه سیلاب رودخانه هراز شده است.

شکل هندسی، مدل هیدرولیکی، Gis، خطر سیل