مژگان مرادی سفیدچقائی - کارشناس ارشد رشته آبخیزداری، گرایش حفاظت آب و خاک، دانشگاه تربیت مدرس،تهران.
مهدی وفاخواه - استاد، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

آگاهی از توزیع زمانی و مکانی بارندگی یکی از مهمترین عوامل در اجرای طرحهای حفاظت آب و خاک، مهار سیلابها و مبارزه با خشکسالی و یکی از مهمترین پارامترها برای برنامه ریزی منابع آب است. با توجه به تغییر قابل ملاحظه بارندگی از یکسو و کمبودن ایستگاه های بارانسنجی برای ثبت میزان بارندگی از سوی دیگر، ضرورت همبستگی مدل تخمین بارندگی در مکان اجتناب ناپذیر است. در همین راستا، زمین آمار یکی از مهمترین روشهای برآورد توزیع مکانی بارش میباشد هدف از انجام این تحقیق ارزیابی روشهای زمین آماری در برآورد مقدار بارندگی سالانه و ماهانه در حوزه ی آبخیز دریاچه ی ارومیه و بررسی تغییرات مکانی آنها در محدوده زمانی سال آبی ۱۳۷۵-۱۳۷۶ تا سال ۱۳۹۵-۱۳۹۶ می باشد. در نرم افزار ArcGIS به منظور مقایسه روشهای زمین آماری شامل کریجینگ معمولی، کریجینگ ساده و کوکریجینگ، معکوس وزنی فاصله، تابع پایه ای شعاعی و چندجمله ای محلی در تهیه ی نقشه ی هم باران، از آمار بارش ماهانه و سالانه مربوط به ۱۱۹ ایستگاه هواشناسی در داخل حوزه آبخیز دریاچه ی ارومیه با طول دوره ی آماری ۲۰ ساله استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که با توجه به رتبه بندی بر اساس مقدار ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) که مبنای مقایسه در روشهای قطعی و زمین آمار قرار گرفت، در بین روشهای زمین آماری روش کوکریجینگ برای ماه های آذر، اسفند، خرداد، مرداد و اردیبهشت و روش کریجینگ معمولی برای بارندگی سالانه به عنوان بهترین روش شناخته شد.ضمنا همبستگی مکانی مقدار بارندگی در مقیاس ماهانه در روش کریجینگ از ۵/۱۱ تا ۳۳/۹ کیلومتر و در مقیاس سالانه ۳۴/۰۷ کیلومتر است. از نتایج این پژوهش میتوان به منظور تهیه نقشه توزیع مکانی بارندگی در مقیاس ماهانه و سالانه استفاده نمود.

بارندگی، توزیع مکانی، درونیابی، زمین آمار، حوزه آبخیز دریاچه ارومیه.