پرستو عشرتی - استادیار، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد مطلبی - دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی محیط، گروه طراحی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
علیرضا مکبریان - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

این پژوهش برای بررسی میزان توجه به رویکرد طراحی شهری حساس به آب در آموزش دانشگاهی در ایران دو پرسش طرح کرد: ۱) اهداف اصلی و فرعی طراحی شهری حساس به آب کدام اند؟ ۲) در آموزش رشته های معماری منظر و طراحی شهری تا چه مقدار به اهداف طراحی شهری حساس به آب توجه می شود؟ راهبرد اصلی در پیشبرد این پژوهش، ترکیبی (کیفی- کمی) بود. در گام اول پژوهش از راهبرد کیفی و روش تحلیل محتوا برای استخراج اهداف اصلی و فرعی طراحی شهری حساس به آب از منابع بهره گرفته شد. سپس اهداف مستخرج به عنوان مولفه های مورد سنجش، مبتنی بر نظرات پنل خبرگان تدقیق شد. در گام دوم برای بررسی میزان توجه به اهداف "طراحی شهری حساس به آب" در آموزش دانشگاهی رشته های معماری منظر و طراحی شهری به کمک ابزار پرسش نامه نظرات اساتید دانشگاه در دو رشته معماری منظر و طراحی شهری جمع آوری شد. در گام سوم پژوهش، از راهبرد کمی آنتروپی شانون برای تحلیل پاسخ های ارائه شده به پرسش نامه ها استفاده شد. آنتروپی شانون یکی از روش های کمی مبتنی بر تصمیم گیری چند معیاره و برگرفته از نظریه اطلاعات برای پردازش داده ها در تحلیل محتوا است. تحلیل پاسخ های ارائه شده به پرسش نامه ها با روش آنتروپی نشان داد که در میان مولفه های ۵ گانه اصلی طراحی شهری حساس به آب، در آموزش طراحی شهری و معماری منظر به مولفه عملکرد بیش از سایر مولفه ها توجه می شود و دو مولفه امنیت آبی و تامین آب در رتبه دوم، کیفیت آب در رتبه سوم و کمیت آب در رتبه چهارم قرار دارند. از میان ۲۰ مولفه فرعی مورد پرسش، وزن ۱۴ مولفه (معادل ۷۰ درصد مولفه ها) یکسان و ناچیز بود که نشان دهنده توجه کم به آنها در فرایند آموزش معماری منظر و طراحی شهری در ایران است. نتایج نشان داد مولفه هایی که ماهیت کمی داشته اند، جایگاه پایینی در آموزش معماری منظر و طراحی شهری دارند. در حالی که بخش زیادی از مولفه های کیفی توانسته اند وزن بیشتری نسبت به مولفه های کمی کسب کنند. این موضوع نشان داد آموزش معماری منظر و طراحی شهری در ایران به ویژه در حوزه آب، به طور معمول بر بیان مفاهیم نظری و موضوعات کیفی استوار است و برای آماده سازی دانش آموختگان این رشته ها برای مواجهه با چالش های کمی که در پروژه های واقعی با آنها روبه رو خواهند شد، با ضعف جدی روبه رو است. برای پرکردن خلا، بررسی بازنگری شرح دروس این دو رشته و چگونگی افزایش سطح دانش مدرسین آن نسبت به اهمیت موضوع آب، برای انجام پژوهش های آینده پیشنهاد می شود.

طراحی شهری حساس به آب, معماری منظر, طراحی شهری, معماری, آب, آموزش دانشگاهی