فاطمه پیرنجم الدین - Post Doctoral Researcher, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
محمد مهدی مجیدی - Professor, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran

تنش خشکی یکی از مهم­ترین تنش­های غیرزنده است که رشد، تولید و بقای گیاهان را در بسیاری از مناطق جهان محدود کرده و به دلیل تغییرات اقلیمی شدت و گسترش آن در حال افزایش است. انواع گونه­های گندمیان برای پایداری سامانه های کشاورزی، تامین علوفه برای دام ها و فضای سبز حائز اهمیت هستند. علف های چمنی از طریق واکنش های مورفولوژیک و فیزیولوژیک مانند تغییر در رشد ریشه، رنگیزه­های فتوسنتزی، فعال سازی آنزیم­های آنتی اکسیدانی و انباشته شدن ترکیبات اسمزی، به تنش خشکی سازگار شده و بعلاوه دارای ویژگی­های اختصاصی دیگری مانند خواب تابستانه، برگشت پذیری پس از خشکی و دیرزیستی هستند که باعث سازگاری آن­ها به تنش خشکی طولانی مدت می شود. خواب تابستانه یکی از سازوکارهای اجتناب از تنش خشکی در علف های چمنی سردسیری است که باعث کاهش عملکرد گیاه طی گرما و خشکی تابستان و افزایش برگشت پذیری و بقای آن­ها پس از رفع خشکی طولانی مدت می­شود. نتایج تحقیقات نشان داده است که اغلب صفات گیاهی در علف های چمنی دارای وراثت پذیری خصوصی بالا و همبستگی مثبت با تحمل به خشکی هستند، بنابراین می­توان از آنها به عنوان شاخص برای شناسایی و انتخاب  ژنوتیپ­های متحمل به خشکی استفاده کرد. استفاده از روش های مولکولی در کنار روش­های به­نژادی متداول در علف های چمنی، باعث افزایش دقت و سرعت برنامه­های به­نژادی در تولید ارقام متحمل به خشکی شده است. این روش ها کمک شایانی به ارزیابی تنوع ژنتیکی، تعیین والد پدری در جوامع دگرگشن، تعیین مکان­های ژنی، توالی یابی ژنوم و شناسایی ژن­های مرتبط با تحمل به خشکی در علف های چمنی کرده است.  

Grasses, Drought tolerance, Recovery, Summer dormancy, Root, Genetic, Physiology, برگشت پذیری, خواب تابستانه, ریشه, دیرزیستی, ژنتیک و علف های چمنی