امیر حجارپور - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مرضیه یوسفی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
بهنام کامکار - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در سالهای اخیر مدلهای مصنوعی مولد پارامترهای هواشناسی به طور گسترده در سیستمهای هیدرولوژیکی، اکولوژیکی و در مطالعات پتانسیل تاثیر اقلیم بر اکوسیستمهای زراعی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفتهاند. این مدلها به عنوان یک تکنیک آماری جهت تولید دادههای هواشناسی روزانه در مواقعی که دادههای طولانیمدت در دسترس نباشد، توسعه یافتهاند. بدین منظور در این تحقیق ارزیابی کارایی سه مدل CLIMGEN، LARS-WG و WeatherManبرای پیشبینیدر مقیاس ریز و در حد ایستگاههای هواشناسیبرای متغیرهای اقلیمی حداکثر دما، حداقل دما، بارندگی و تابش خورشیدی برای سالهای ۲۰۰۹-۲۰۰۰ در سه منطقه گرگان، گنبد و مشهدانجام شد. ابتدا دادههای هواشناسی روزانه هر ایستگاه از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۹ برای گرگان و گنبد و ۱۹۶۱ تا ۱۹۹۹ برای مشهد به مدل داده شد و دادههای روزانه برای سالهای ۲۰۰۹-۲۰۰۰ تولید شد. برای ارزیابی مدلهای مذکور از مقایسه ی شاخصهای آماری مجذور میانگین مربعات خطای استاندارد (RMSE)، شاخص کارایی مدل (EF) و ضریب تبیین (R۲) استفاده شد. نتایج مقایسه ی میانگین ماهانه بازهی ۱۰ ساله دادههای تولید شده توسط مدلها نشان داد متغیر دما بهتر از سایر پارامترها به وسیلهی هر سه مدل پیشبینی شده است. در بین مدلها، مدلLARS-WGبیشترین توانایی را برای شبیهسازی پارامتر حداقل دما در منطقههای گرگان و مشهد نشان داد، در حالی که مدلCLIMGEN در گنبد تخمین بهتری داشت. پارامتر حداکثر دما برای اقلیم مدیترانهای گرگان و نیمهخشک گنبد با مدل CLIMGEN و برای اقلیم خشک مشهد با مدل WeatherMan بهتر شبیهسازی شد. مدل WeatherMan نسبت به سایر مدلها در شبیهسازی بارش برای منطقه ی گرگان و گنبد و مدل CLIMGENبرای مشهد موفقتر بودند. متغیر تابش خورشیدی برای منطقه ی گنبد و مشهد به وسیله ی مدلLARS-WG و در اقلیم گرگان با مدل CLIMGEN با کارایی بهتری پیشبینی شد.به نظر میرسد که خروجیهای این مدلها علیرغم تفاوتهایی که دارند، میتوانند در مدلسازی گیاهی و همچنین در بحثهای تغییر اقلیم مورد استفاده قرار گیرند.

مدلهای مصنوعی مولد, متغیرهای اقلیمی, پارامترهای اقلیمی, شاخصهای آماری, دادههای هواشناسی