منصور عبدی - کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد، اهر،ایران
یعقوب زمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشکده الهیات و معارف اسلامی،دانشگاه تبریز،ایران
فاطمه موسی پور - دانشجوی کارشناسی حقوق،دانشکده حقوق،دانشگاه پیام نور، تبریز، ایران

جایگاه عقل در فقه و اصول همواره مورد اختلاف فقها بوده و در اسلام به طریق مختلف با آن برخورد شده است ، هدف فقه و احکام اسلامی نه راکد کردن زندگی و ایجاد فضای صامت ، بلکه جهت دادن به زندگی ، تازگی و پویایی است ، با توجه به تحول علم اصولو فراز و نشیب آن در طول تاریخ ، عقل به عنوان اصلی ترین مسئله ی اصولی دچار چالش های فراوان گردیده است . از کسانی که به عقل و اعتباری قائل نبودند گرفته تا آنانی که فقط عقل را معتبر می دانستند و تنها فرآورده های عقلی را می پذیرفتند . یکی از امتیازات اسلام و به ویژه مذهب شیعه پویایی اجتهاد بر اساس زمان و مکان لازم است و احکام اسلام هرچند در ماهیت خود ثابت می باشند و هیچ گونه تغییری در طول زمان پیدا نمی کنند. منتها احکام دارای موضوعات و مکان های خاصی می باشند که تنها به ملاحظه آن ها از طرف شارع مقدس تقدیر و تشریع شده اند و تا مادامی که در بستر زمان تغییر بیرونی و یا درونی برای موضوعاتو مکان ها حاصل نشود ، احکام ثابت و تغییرناپذیر می مانند. اما چنانچه موضوعات تغییر کردند ، حکم نیز اجرا نخواهد شد . این پژوهش بر آن است با توجه به اهمیتی که بحث عقل دارد ، جایگاه و کاربرد آن را در بین ادله و منابع استنباط احکام و چگونگی استفاده اش را بررسی می کند.

عقل ، اصول فقه ، منابع استنباط احکام