بهاره قاسمیان - دانشجوی کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبی
موسی عابدینی - استادیار گروه جغرافیای طبیعی ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی

هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد پدیده زمین لغزش و ارزیابی مناطق دارای پتانسیل لغزش جهت پهنه بندی خطر زمین لغزش های اطراف شهرستان بیجار در استان کردستان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و برنامه ریزی جهت کاهش خسارت ها در منطقه مورد مطالعه می باشد. عوامل مؤثر در وقوع لغزش های رخ داده منطقه، از طریق آماده سازی نقشه های شیب، جهت دامنه ها، طبقات ارتفاعی، گسل، شبکه زهکش، جاده، سنگ شناسی، کاربری اراضی و همباران با استفاده از نرم افزارARC GIS 10 شناسایی شدند. مطالعه ی عوامل تحریک زمین لغزش و پهنه بندی خطرات آنها در کاهش خسارات ناشی از آن می تواند مؤثر باشد که این پژوهش، تلاشی در این رابطه است. سپس با به کارگیری روش AHP عوامل مورد بررسی در مرحله ی پیشین به صورت زوجی مقایسه شدند و وزن هریک از عوامل محاسبه شد. با توجه به مقادیر کمی وزن هریک از عوامل، نقشه وزنی هر عامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از لایه های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هریک از عوامل گردیده است. نتایج حاضر از این بررسی نشانگر این است که این روش به دلیل استوار بودن بر مبنای مقایسه ی زوجی موجب سهولت دقت در انجام محاسبات لازم و ارائه ی نتایج به دلیل دخالت دادن تعداد زیادی از عوامل در مقایسه با سایر روش های پهنه بندی است. صحت نقشه پهنه بندی با نقشه ی پراکنش زمین لغزش ها مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج نشان داد که در این مدل 43/3 درصد از مساحت منطقه با خطر بسیار پایین، 43/30 درصد منطقه با خطر پایین، 68/46 درصد منطقه با خطر متوسط، 14/18 درصد از منطقه با خطر زیاد و 33/1 درصد منطقه با خطر بسیار زیاد مواجه است. نتایج به دست آمده نشان دهنده دقت بسیار بالای مدل است. لذا این نتایج می تواند در پیش بینی وقوع زمین لغزش، کاهش خطرات همراه آنها و برنامه ریزی شهری جهت کاربری زمین مورد استفاده قرار گیرد.

پهنه بندی خطر، زمین لغزش، تحلیل سلسله مراتبی AHP برنامه ریزی شهری بیجار