فاطمه رضویان - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند
محمد فهیمی نیا - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قم
رضا حسن پور - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

امروزه فعالیت مشاغل و حرف صنعتی در شهرها، نقش مهمی در تولید و ارایه خدمات دارد و با ایجاد اشتغال، زمینه را برای رفاه اقتصادی - اجتماعی فراهم می آورد؛ اما برخی از این واحدهای صنفی به لحاظ نوع فرآیند و نحوه‌ استقرارشان و تبعاتی که برای همسایگان خود ایجاد می‌کنند، حیات شهری را که مهمترین جنبه‌ آن سکونت انسان می باشد، با خطر مواجه ساخته و محیط های پایدار و امن برای زندگی شهروندان را به مخاطره می اندازد. یکی از مشکلات موجود در شهر های کوچک و بزرگ کشور ما، استقرار نامناسب و ناسازگار فعالیت ها صنعتی و خدماتی در کنار سایر کاربری ها می باشد؛ به نحوی که فعالیت این واحد ها موجب ایجاد مزاحمت و آلودگی برای شهروندان و در نتیجه کاهش کیفیت محیط شهر می شود. بنابراین، یکی از اهداف برنامه ریزی و مدیریت شهری، به موضوع ساماندهی و استقرار فعالیتهای صنعتی و خدماتی بر می‌گردد. درپژوهش حاضر، چهار رسته از صنایع مزاحم شهری شامل رسته مکانیک ها، صافکاران، تراشکاران و آهنگران، تشک دوزان و چادر دوزان در شهر قم، مورد شناسایی قرارگرفته و انواع صنایع فعال در هر رسته به همراه تعداد واحدهای هر صنعت تعیین شدند؛ سپس وضعیت هر صنعت از جهت میزان عوامل آلاینده و میزان نیاز دسترسی شهروندان و غیره بررسی گردید. در این پژوهش، برای هر نوع آلایندگی، بسته به میزان و شدت تاثیر آن، عددی از 1 تا 4 به آن عامل اختصاص داده و برای درجه نیاز شهروندان نیز، عدد 1 تا 3 در نظر گرفته شده است. بدین ترتیب از تحلیل نتایج بررسی های فوق تعداد دقیق کارگاه ها و مشاغل وابسته به هر یک از رسته های شغلی که تحت پوشش اتحادیه های موردنظر بوده و مشمول طرح ساماندهی می باشند، مشخص و در نهایت معیارهای انتخاب مکان های مناسب و پیشنهادات لازم برای ساماندهی مشاغل و صنایع مزاحم ارایه گردید.

مشاغل مزاحم شهری، آلودگی، محیط زیست، سامان دهی شهری