ابوالفضل باغبانی آرانی - دانشگاه تربیت مدرس
سید علی محمد مدرس ثانوی - دانشگاه تربیت مدرس
مسعود مشهدی اکبر بوجار - دانشگاه تربیت مدرس
علی مختصی بیدگلی - دانشگاه تربیت مدرس

به منظور ارزیابی اثر مصرف زئولیت و کود نیتروژن بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و زراعی شنبلیله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ در مزرعه پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج سطح آبیاری (بدون تنش، تنش خفیف در مراحل رویشی و زایشی و تنش شدید در مراحل رویشی و زایشی) به عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی کمپوست به میزان ۷/۲ تن در هکتار و کود اوره به میزان ۱۱ کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش، تنش خشکی باعث کاهش معنی دار کلیه صفات گیاهی مورد مطالعه نسبت به شاهد بدون تنش شده و مصرف زئولیت و ورمی کمپوست اثر منفی تنش خشکی را کاهش داد. بیشترین عملکرد دانه شنبلیله در برهمکنش تیمارهای آبیاری و زئولیت با کود نیتروژن، در تیمار بدون تنش همراه با ورمی کمپوست (۱/۹۰۳ کیلوگرم در هکتار) و در تیمار زئولیت همراه با ورمی کمپوست (۰۹/۵۶۸ کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. با افزایش شدت تنش خشکی در مرحله رویشی و زایشی، عملکرد دانه در سال اول به ترتیب ۲۴ و ۷۶ درصد و در سال دوم به ترتیب ۳۱ و ۵۴ درصد، نسبت به شاهد بدون تنش، کاهش یافت. نتایج این آزمایش نشان داد که در اکثر تیمارهای آبیاری، مصرف زئولیت و ورمی کمپوست با افزایش دسترسی آب و عناصر غذایی، سبب افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و بهره وری آب دانه شنبلیله گردید.

Drought stress, Seed yield, Urea, Vermicompost, Water productivity and Yield components., تنش خشکی, ورمی کمپوست, اوره, بهره وری آب, عملکرد و اجزای عملکرد