زهره فلاحی پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
حامد نوروزی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
علی اکبر سام خانیانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

عربخانه دهستانی از توابع شهرستان نهبندان، واقع در خر­اسان جنوبی، یکی از اولین سکونت­گاه­های عرب­های مهاجر در ایران بوده است. فرهنگ مردم این منطقه به دلیل دوری از منشا اصلی خود و همچنین همجواری با فرهنگ فارسی، شباهت فراوانی به فرهنگ فارسی یافته است. در این مقاله از مجموعه تاثیرپذیری­های فرهنگی عربخانه از فارسی، به بررسی شباهت­های زبانی پرداخته شده است. این شباهت­های زبانی در هر چهار سطح صرفی، نحوی، آوایی و معنایی زبان مشهود است؛ اما بیشترین شباهت در بخش نحو (ساخت جمله) مشاهده می­شود. در این مقاله نگارندگان ساخت جمله پرسشی در گویش عربی عربخانه را با ساخت جمله پرسشی در زبان فارسی گفتاری و عربی معیار مقایسه کرده­اند. داده­های این پژوهش به صورت میدانی از روستای خسروآباد عربخانه جمع­آوری شده و با استفاده از چهارچوب­های دیدگاه رده­شناسی زبان، تحلیل و مقایسه شده است. پس از بررسی روشن شد که ترتیب اجزای جمله پرسشی، پرسش­واژه­ها و جا­به­جایی اجزای جمله در گویش عربخانه در مواردی تحت تاثیر فارسی گفتاری است و در مواردی به آن شباهت دارد؛ برای مثال از آنجا که جملات پرسشی از نظر تعداد سازه­های پرسش­پذیر در فارسی، گویش عربخانه و عربی معیار شباهت دارند، نمی­توان ادعا کرد که تعداد سازه­های پرسش­پذیر در گویش عربخانه از فارسی متاثر بوده است.

گویش عربی عربخانه, ساخت جمله پرسشی, زبان فارسی, رده شناسی