محمد وحید صافی اصفهانی - دانشجوی دکتری رشته فرهنگ وارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)
حسن بشیر - استاد تمام دانشکده معارف اسلامی وفرهنگ وارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده:امروزه شاهدیم که در تمامی کشورها، برای امر مصرف فرهنگی برنامه ریزی می کنند، به این معنا که دولت ها با سیاست هایی که اتخاذ می کنند، درصدد این هستند تا بتوانند، الگوی مصرف فرهنگی مختار خویش که خود آن را نمایندگی می کنند در تمامی سطوح جامعه گسترش دهند. بسامد بالای پرداخت رهبران انقلاب اسلامی در پرداخت به مفاهیم سبک زندگی به طور عام و کالاهای فرهنگی به طور خاص، نشان­گر بحرانی بودن یا بحرانی­شدن این موضوع است و نقطه ی عزیمت این بحران نبود گفتمانی واحد و متحد در پرداختن به مسئله ی مصرف فرهنگی است.در تحقیق پیش رو که پارادایم کیفی بر آن حاکم است، سوال اصلی این است که گفتمان رهبران انقلاب اسلامی در حوزه مصرف فرهنگی چیست و بر همین اساس با پیاده سازی مراحل پنجگانه ی «روش تحلیل گفتمان پدام» بر روی ۱۱۸۰ فیش استخراج شده از بیانات و اندیشه های رهبران انقلاب اسلامی و بر مبنای دیدگاه «فهم نظام پویای اندیشه ی ولی» منطبق بر الگوی «متفکرمحوری»، سعی در استخراج و تبیین عناصر و دال های گفتمانی رهبران انقلاب اسلامی و نهایتا تبیین الگوی گفتمانی آن ها در حوزه ی مصرف فرهنگی داشته ایم. بر اساس یافته های این تحقیق، گفتمان مصرف فرهنگی در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی شامل پانزده عنصر اساسی از جمله: هویت اسلامی و ایرانی، هویت انقلابی، عدالت اجتماعی، زبان و ادبیات فارسی ، تاریخ اسلام و ایران و گرایش به وطن، سرزمین، ارزش ها و نمادهای ملی، اخلاق اجتماعی، جامعه پذیری و فرهنگ پذیری، تبادل و ارتباطات فرهنگی ملی و فراملی، استقلال و خودباوری ملی و دینی، مهارت های بندگی و زندگی است که این عناصر ایدئولوژیک بر اساس پنج بعد بینش، دانش، گرایش، روش و کنش مصرف فرهنگی پیوندیافته و حول محور دال مرکزی مصرف فرهنگی توحیدی در زمینه های ایرانیت، اسلامیت و فرهنگ و در سه هدف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت قوام یافته اند. 

کلمات کلیدی:مصرف فرهنگی, مصرف, سیاست فرهنگی, فرهنگ و مصرف, تحلیل گفتمان, امام خمینی, امام خامنه ای