سیدمهدی خطیب - دکترای روان شناسی، گروه روان شناسی، پژوهشکده علوم رفتاری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
مسعود آذربایجانی - استاد گروه روان شناسی، پژوهشکده علوم رفتاری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
عباس پسندیده - استاد گروه علوم و معارف حدیث، پژوهشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
مسعود جان بزرگی - استاد گروه روان شناسی، پژوهشکده علوم رفتاری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
سیدکاظم رسول زاده طباطبایی - دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

استرس، عاملی مهم در بروز بیماری ها و تهدیدی برای سلامت است و الگوهای مختلفی در جهت مقابله با استرس طراحی شده اند. پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی مفهومی مقابله دینی با استرس بر اساس آموزه های قرآن کریم طراحی شد. روش پژوهش حاضر، کیفی، به شیوه نظریه داده بنیاد است. منبع اصلی این پژوهش، قرآن کریم بود و در جهت تائید برداشت ها، از منابع تفسیری و حدیثی معتبر استفاده شد. نمونه پژوهش، شامل گزاره های توصیفی و تبیینی مرتبط با حوزه معنایی مقابله دینی با استرس در قرآن کریم بود که به شکل هدفمند انتخاب شد. ابزارهای گردآوری داده های پژوهش در سه دسته؛ کتاب: شامل قرآن کریم، تفاسیر قرآن و کتاب های روایی؛ نرم افزار: شامل نرم افزارهای جامع التفاسیر و جامع الاحادیث؛ و وب سایت: شامل پایگاه های معتبر علمی دارای محتوای کتاب های ذکرشده، قرار داشت. پس از استخراج محتوای مرتبط با مقابله دینی از قرآن کریم، در فرایند تحلیل داده ها از طریق «کدگذاری»، ۷۳۰ «کد باز»، ۴۶ «مفهوم»، ۱۳ «مقوله» و ۴ «بعد» استخراج و درنهایت، ابعاد چهارگانه در قالب ۱ الگو، صورت بندی شد. یافته های پژوهش نشان داد الگوی مقابله دینی الگویی فرایندی است که بر چهار بعد؛ منابع استرس، زمینه های مقابله دینی، ساختار مقابله دینی و پیامدهای مقابله دینی استوار است.

مقابله دینی, استرس, نظریه داده بنیاد, قرآن کریم, الگوی مفهومی