محمد نادریان فر - دانشجوی دوره دکتری گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
حسین انصاری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
مجید عزیزی - استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
علی نقی ضیایی - استادیارگروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.

ریحان (Ocimumbasilicum L.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) است که به عنوان گیاه دارویی، ادویه­ای و همچنین به صورت سبزی تازه مورد استفاده قرار می­گیرد.اثرات کم آبیاری، بافت خاک و کود روی اجزای عملکرد گیاه ریحان رقم کشکنی لولو مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۱۸ تیمار و سه تکرار اجرا شد. کم آبیاری شامل سه مقدار آبیاری برابر %۱۰۰I۱=، %۷۵I۲= و %۵۰I۳= تبخیر-تعرق گیاه، بافت خاک شامل دو بافت سبک و متوسط و فاکتور کودی شامل سه سطح کود (شامل عناصر پر مصرف و کم مصرف) با غلظت کامل (F۱)، ۷۰ درصد غلظت کود (F۲) و عدم استفاده از کود (F۳) بود که روی هر گلدان اعمال شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که آبیاری اثر معنی­داری در سطح یک درصد روی ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ ریحان داشته، در حالی که اثر بافت خاک و کود بر صفات مورد بررسی معنی­دار نشد. همچنین، اثر متقابل بافت خاک، کود و آبیاری روی پارامترهای اشاره شده در سطح یک درصد معنی­دار شد به ­طوری­که بیشترین مقدار ارتفاع بوته (۴۲/۳۱ سانتی­متر)، سطح برگ (۲۱/۱۰۹ سانتی­متر مربع)، وزن خشک برگ (۹۷/۰ گرم)، وزن خشک ساقه (۲۴/۲ گرم)، وزن تر برگ (۱۲/۵ گرم) در تیمار S۱I۱F۳و کمترین آن نیز در تیمار S۱I۳F۳ بدست آمد. همچنین، بیشترین مقدار وزن بذر در بوته (۴۱/۲ گرم)، تعداد بذر در بوته (۳/۱۸۲۲)، وزن هزار دانه (۴۴۷/۱ گرم) و عملکرد دانه (۱۳/۴۲ گرم بر متر مربع) در تیمار با بافت خاک لومی، آبیاری کامل و تیمار کودی با غلظت ۱۰۰ درصد (S۲I۱F۱) حاصل شد که نشان دهنده تاثیر کود بر بهبود عملکرد ریحان است.  

اسانس, سطح برگ, کارایی مصرف آب, وزن هزار دانه