هادی فتاحی - دانشیار مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی علوم زمین، گروه مهندسی ژئومکانیک، دانشگاه صنعتی اراک
حسین قائدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی علوم زمین، گروه مهندسی ژئومکانیک، دانشگاه صنعتی اراک

حفر فضای زیرزمینی موجب به هم خوردن در تعادل اولیه تنشها در اطراف آن شده و پایداری را بامشکل مواجه میکند. یکی از راه های تحلیل پایداری، بررسی بلوکها و گوه های سقفی در یک فضایزیرزمینی است. از طرفی وجود عدم قطعیت در پارامترهای مقاومتی مسئله (چسبندگی، زاویه اصطکاکسطح درزه، مدول تغییرشکل پذیری توده سنگ)، تحلیلها را به استفاده از روشهای احتمالاتی و قابلیتاعتماد سوق میدهد. در این مقاله با کمک برنامه کامپیوتری RTX، برای تحلیل پایداری یک فضایزیرزمینی با مقطع دایره ای از روشهای قابلیت اعتماد، مانند روش قابلیت اعتماد مرتبه اول (FORM)و شبیه سازی مونت کارلو استفاده شده است. خروجی تحلیلها نشان میدهد که سقف فضای زیرزمینیبه علت تشکیل گوه (در شرایط بدون نگهداری) با استفاده از روش قابلیت اعتماد مرتبه اول و شبیه سازیمونتکارلو به ترتیب دارای احتمال شکست بالای %۴۹ و %۵۳-%۵۵ است که فضای زیرزمینی دچارریزش یا شکست میشود و نیاز به سیستم نگهداری دارد. پس از نصب سیستم نگهداری از نوع پیچسنگ،احتمال شکست با استفاده از روش قابلیت اعتماد مرتبه اول و شبیه سازی مونت کارلو به ترتیب به %۱۷و %۱۴ کاهش یافته و فضای زیرزمینی از نظر پایداری وضعیت بهتری پیدا میکند. در ادامه با کمکبرنامه کامپیوتری RTX تحلیل حساسیت داده ها انجام شد که نتایج بدست آمده از تحلیلها نشان داداحتمال شکست در فضای زیرزمینی مورد نظر قبل از نصب سیستم نگهداری به متغیر نسبت تنش افقیبه تنش قائم (K۰) و پس از نصب پیچسنگ به متغیر زاویه اصطکاک سطح درزه ( φ) وابسته است.

گوه های سقفی پیچ سنگ قابلیت اعتماد مرتبه اول شبیه سازی مونت کارلو فضاهای زیرزمینی