حمیدرضا فنایی
محمد گلوی
محمد کافی
احمد قنبری بنجار
امیرحسین شیرانی راد

به منظور بررسی اثر مصرف کود پتاسیم و میزان آب آبیاری بر عملکرد دانه و کارایی مصرف آب دو گونه کلزا و خردل هندی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل گونه در دو سطح شامل هیبرید Hyola۴۰۱ کلزا و رقم بومی خردل، تیمارهای آبیاری در سه سطح شامل آبیاری در ۵۰ درصد (شاهد)، آبیاری در ۷۰ درصد و آبیاری در ۹۰ درصد تخلیه رطوبتی، مقادیر کود پتاسیم در سه سطح شامل عدم مصرف پتاسیم، ۱۵۰ کیلوگرم و ۲۵۰ کیلوگرم پتاسیم در هکتار(از منبع سولفات پتاسیم ) بودند. نتایج نشان داد که اثر میزان آبیاری،گونه و کود پتاسیم بر عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین های سقط شده، تعداد دانه درخورجین، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب معنی دار بود. هیبریدHyola۴۰۱ نسبت به رقم بومی خردل از جهت عملکرد دانه و کارایی مصرف آب به ترتیب ۱۷ و ۱۵ درصد برتری نشان داد که حاکی از قابلیت و کارایی بالاتر کلزا در شرایط این آزمایش است. با افزایش فواصل آبیاری در تیمارهای ۷۰ و۹۰ درصد، عملکرد دانه کاهش و کارایی مصرف آب بطور معنی داری افزایش یافت. آبیاری در ۵۰ درصد تخلیه رطوبتی نسبت به آبیاری در ۹۰ درصد ، ۲۷ درصد افزایش عملکرد دانه داشته، اما در کارایی مصرف آب ۱۶ درصد کاهش مشاهده شد. افزایش در کارایی مصرف آب درتیمارهای ۷۰ و۹۰ درصد به ترتیب ۱۷ و ۳۹ درصد باعث صرفه جویی در مصرف آب نسبت به شاهد شد. افزایش مصرف کود پتاسیم اثر منفی تنش آب بر عملکرد دانه را تعدیل کرده و باعث افزایش عملکرد محصول شد. مصرف ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم نسبت به عدم مصرف آن عملکرد دانه را ۲۱ درصد و کارایی مصرف آب را ۲۲ درصد افزایش داد . برهمکنش کود پتاسیم و تیمار آبیاری بجز عملکرد دانه، کارایی مصرف آب و تعداد خورجین سقط شده بر سایر صفات معنی دار نبود. نتایج نشان داد که درتیمار آبیاری ۹۰ درصدتخلیه، اختلاف بین کمترین عملکرد در تیمار عدم مصرف سولفات پتاسیم و بیشترین عملکرد در تیمار ۲۵۰ کیلو گرم در هکتار، ۷۷۹ کیلوگرم بود که نسبت به تیمارآبیاری شاهد ۵۲ درصد افزایش داشت. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که مصرف کود پتاسیم در شرایط تنش می تواند، اثرات مثبت بیشتری بر عملکرد دانه و کارایی مصرف آب نسبت به شرایط رطوبتی بالا داشته باشد. بنا براین مصرف کود پتاسیم میتواند با تعدیل خسارات ناشی از تنش خشکی بر روی گیاه، در سازگاری به شرایط تنش خشکی و تولید اقتصادی محصول در شرایط منطقه سیستان موثر باشد.

Grain yield, Indian mustard, Potassium fertilizer, Rapeseed and Water Use Efficiency., خردل هندی, کارایی مصرف آب, کلزا و کود پتاسیم.