مهدی رهایی - دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران
مسعود گماریان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
هوشنگ علیزاده - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدعلی ملبوبی - پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
محمدرضا نقوی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

شناسایی ژن هایی که بیان آنها گیاه را قادر به انطباق و یا تحمل تنش شوری می کند، برای برنامه های اصلاحی ضروری است، اما در مورد نقش عوامل رونویسی مختلف به طور همزمان، به عنوان ژن های تنظیم گر مهم در تنش شوری و به خصوص شوری بلندمدت، تحقیقات اندکی صورت گرفته است. در این آزمایش به منظور روشن شدن نقش عوامل تنظیم گر در پاسخ به تنش شوری بلندمدت در دو رقم حساس (چینی بهاره) و متحمل (ماهوتی) گندم، بیان ۱۱ ژن عامل رونویسی از خانواده های مختلف (bZIP، bHLH، WRKY، MYB و NAC) با استفاده از روش نورترن بلات معکوس، تحت دو شرایط بدون تنش و تنش (۱۲ روز تیمار ۲۵۰ میلی مولار NaCl) در سال ۱۳۸۷ در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و فناوری زیستی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ژن های انتخاب شده در هر دو ژنوتیپ تحت تاثیر شوری قرار گرفته و افزایش و یا کاهش بیان داشتند و این تغییر میزان بیان، در رقم ماهوتی بیشتر از رقم چینی بهاره بود. تغییر بیان سه ژن عامل رونویسی (bHLH۲، bZIP۵ و MYB۳) در پاسخ به تنش شوری، بیش از دو برابر حالت بدون تنش بود. این ژن ها تنها در رقم متحمل افزایش بیان معنی دار داشتند که نشان می دهد آنها ممکن است به طور بالقوه پاسخ انطباق به شوری بلندمدت را در گیاه گندم تنظیم کنند و بنابراین می توانند به عنوان کاندیداهای مناسب برای آزمایش های بعدی در نظر گرفته شوند. نتایج این تحقیق نشان داد که این عوامل رونویسی، بر خلاف اطلاعات موجود که نقش این گونه ژن های تنظیم گر را در پاسخ گیاه به تنش کوتاه مدت گزارش کرده اند، به تنش های بلند مدت نیز عکس العمل نشان می دهند.

Gene expression, Long term salinity, Reverse northern blot, Transcription factor and Wheat., بیان ژن, شوری بلند مدت, عامل رونویسی, گندم و نورترن بلات معکوس.