محمد محسن زاده گلفزانی۱ - دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
حبیب الله سمیع زاده لاهیجی - دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
علی اعلمی - دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
مرداویج شعاعی دیلمی - مرکز تحقیقات توتون گیلان
سیهلا طالش ساسانی - دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های توتون گرمخانه ای، تعداد ۴۹ ژنوتیپ توتون برگزیده در سال ۱۳۸۹ در مرکز تحقیقات توتون گیلان (رشت) در قالب طرح لاتیس ۷×۷ با دو تکرار کشت شدند و ۱۴ صفت ( تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، ضریب سطح برگ، شاخص شکل برگ، طول دوره گل دهی، شروع گلدهی، روز تا گل دهی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، عملکرد برگ سبز، عملکرد برگ خشک، مجموع درآمد، میانگین قیمت هرکیلو برگ خشک و عدد کلروفیل متر) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای به روش UPGMA، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در پنج گروه مجزا قرار داد که به ترتیب ۶، ۱، ۲۵، ۴ و ۱۳ ژنوتیپ در این پنج گروه قرار گرفتند. صحت گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای با تابع تشخیص کانونی به روش خطی فیشر ۸/۸۷ درصد تایید شد. هیبرید C۲۵۸×MC۹۴۴ از لحاظ اکثر صفات مهم اقتصادی دارای ارزش بالایی بود. گروه پنجم ژنوتیپ هایی را که پایین ترین ارزش را از لحاظ صفات مهم عملکرد و اجزای عملکرد داشتند، در برگرفت. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها جهت گروه بندی ژنوتیپ ها و بررسی ماهیت ضرایب همبستگی بین صفات، براساس مولفه های اصلی پس از چرخش وریماکس چهار عامل با نام های عملکرد اقتصادی، فنولوژی، قیمت و خصوصیات برگ را مشخص نمود که در مجموع ۱۹/۷۹ درصد از تغییرات بین صفات را توجیه کردند و بررسی نمودار پراکنش دوگانه براساس دو عامل اول و دوم، ناحیه چهارم را به عنوان ناحیه مطلوب تشخیص داد. نتایج این تحقیق می تواند در برنامه ریزی پروژه های اصلاحی و تصمیم گیری برای انتخاب والدین مناسب در دو رگ گیری برای افزایش عملکرد برگ خشک مورد استفاده قرار گیرد.

Genetic diversity, Morphological traits, Principal components analysis and Varimax rotation, تجزیه به مولفه های اصلی, تنوع ژنتیکی, چرخش وریماکس و صفات مورفولوژیک.