شیرزاد طایفی - دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
مهدی رمضانی - دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

متون ادب کلاسیک فارسی، از جمله نمودهای بارز میراث فرهنگی ایران است که تامل دقیق و دانشورانه در آن ها می تواند زوایای ناخوانده ای از متن و بطن اندیشه ایرانی را در معرض خوانش مخاطبان قرار دهد. در رسیدن به چنین هدفی، بیش از هر چیزی باید شکل سخته تری از این متون در دست داشت؛ چرا که گذر زمان، به دلایل مختلفی چه بسا گرد فراموشی، غفلت، حذف، جابه جایی و حتی دگردیسی بر بافت و ساخت آن ها افشانده است و به تبع آن، خوانش های گوناگون و حتی گاهی متضاد از برخی وجوه این متون عرضه کرده، که در مواردی نه اندک، مخاطب را متحیر و گاهی سردرگم کرده است. بنا به چنین ضرورتی، در این جستار، متون شاخص چندی را با تاکید بر نسخ مختلف و نکات خاص مرتبط با نرد و شطرنج، به روش توصیفی- تحلیلی و البته با شیوه استقرائی به صورت انتقادی بازخوانی کردیم. در شواهد بازخوانی شده، ضمن پاس-داشت تمام تلاش های عالمانه صورت گرفته، به نمودهای بارز اختلاف سلیقه، برداشت های ذوقی، تحریف های نامعمول، پیشنهادهای من عندی و... رسیدیم و این موارد را با مخاطب به اشتراک گذاشتیم. نکته مهم و در عین حال تاسف بار این است که اغلب این بدخوانی ها، کج خوانی ها و من عندی خوانی های اولیه به نوشته های شارحان بعدی نیز عینا منتقل شده که به تبع آن، خوانش متون را برای مخاطبان، حتی مخاطبان فرهیخته سخت کرده است. امیدواریم پژوهش پیش رو با پیشنهادهایی، گامی در راه اصلاح برخی خطاهای راه یافته در متون بردارد.

تصحیح, نسخه خطی, متون کهن, شطرنج, نرد, نقد, شرح