تابان صفرزاده خسروشاهی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران
فرشاد رخشنده رو - گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه اسلامی، تهران
توماس کانتو - مرکز تحقیقات بیولوژی مادرید(CIB-CSIC )، اسپانیا۲، Ramiro de Maeztu ۹, ۲۸۰۴۰, Madrid, Madrid, Spain
غلامرضا صالحی جوزانی - بخش بیوتکنولوژی میکروبی و ایمنی زیستی، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، ( ABRI)، کرج

در این تحقیق اثر کنترل­کنندگی عصاره اتانولی گیاهان دارویی بید، بومادران و گزنه بر میزان آلودگی ویروس موزاییک خیار (CMV-Fny) در شرایط گلخانه­ای مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور گیاهچه­های خیار به­صورت مکانیکی توسط ویروس CMV-Fny مایه­کوبی شدند. عصاره اتانولی گیاهان اشاره شده به­صورت مستقیم و با غلظت­های مشخص ppm۲۰۰، ppm۸۰۰ و ppm۱۰۰۰ به محیط ریزوسفر در گلدان­ها اضافه شد. آلودگی گیاهچه­های خیار با CMV-Fny در برگ­های مایه­کوبی شده و تازه رشد یافته توسط آزمون­های الایزا مستقیم (DAS-ELISA) در روز­های ۳، ۶، ۹ و ۱۲ بعد از مایه­کوبی مورد ارزیابی قرار گرفت. سنجش فعالیت اختصاصی آنزیم پراکسیداز  (POX)در گیاهچه­های نمونه­هایی که بیشترین میزان کنترل ویروس را در ۱۲ روز بعد از آلودگی نشان داده بودند، انجام پذیرفت و میزان بیان ژن Inhibitor of viral replication (IVR) در آنها به کمک پی­سی­آر نیمه کمی (sq-RT-PCR) سنجش شد. نتایج الایزا نشان داد تیمار گیاهچه­های خیار با عصاره اتانولی هر سه گیاه مورد بررسی، باعث کاهش معنی­دار تیتر پروتئین  CMVدر برگ­های بالغ مایه­کوبی شده و جوان تازه رشد یافته و همچنین شاخص شدت بیماری­زایی (DSI) تا ۱۲ روز پس از مایه­کوبی در آنها در مقایسه با شاهد منفی کاهش یافته است. بیشترین میزان کاهش تیتر CMV در برگ­های مایه­کوبی شده و تازه رشد یافته با کاربرد غلظتppm ۱۰۰۰ عصاره اتانولی و ppm۲۰۰ بومادران در زمان ۱۲ روز پس از مایه­زنی به­دست آمد. همچنین میزان بیان ژن IVR و فعالیت اختصاصی POX در گیاهچه­های خیار تیمار شده با هر یک از عصاره­ها افزایش یافت که می­تواند بیانگر فعال شدن دفاع سیستمیک در نمونه­های تیمار شده باشد.

فعالیت ضد ویروسی, گیاهان دارویی, میزان آلودگی, آنزیم دفاعی, مقاومت سیستمیک