مرضیه شازده احمدی - محقق گروه بیوتکنولوژی مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش

شته توتون Myzus nicotianae Blackman, ۱۹۸۷ یکی از آفات مهم توتون بوده و به­صورت مستقیم و غیر­مستقیم، موجب کاهش کمی و کیفی محصول توتون می­گردد. امروزه برای کنترل آفات، از انواع حشره­کش­های شیمیایی استفاده می­شود. با توجه به این­که عصاره­های گیاهی ماندگاری کمی در محیط زیست داشته و سمیت کمی برای انسان، پستانداران و سایر جانداران غیر­هدف دارند، جایگزین مناسبی برای اثرات سوء حشره­کش­های شیمیایی محسوب می­شوند. در این تحقیق، خاصیت حشره­کشی عصاره برگ و ساقه گیاه گزنه روی شته توتون مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در دمای ۲±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵ ± ۷۰ درصد و دوره نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی انجام شد. بعد از استخراج عصاره آبی ساقه و برگ گزنه به روش خیساندن، برای انجام آزمایشات زیست­سنجی، تعداد ۱۵ عدد حشره کامل بی­بال شته روی کاغذ صافی قرار داده شد و اثر کشندگی دو عصاره مذکور در پنج غلظت متفاوت (۵/۰، ۱، ۵، ۱۰ و ۱۵ میلی­لیتر در لیتر) در چهار تکرار روی درصد تلفات شته توتون مورد بررسی قرار گرفت. غلظت کشنده ۵۰ درصد (LC۵۰) با استفاده از برنامه پروبیت محاسبه شد. نتایج نشان داد که عصاره برگ گزنه با (LC۵۰ = ۳/۰۸ mL/L) سمیت بیشتری نسبت به عصاره ساقه گزنه با (LC۵۰ = ۵/۱۱ mL/L) داشت. به­طوری­که کاربرد عصاره برگ گزنه با غلظت ۱۵ میلی­لیتر بر لیتر پس از ۴۸ ساعت موجب ۱۰۰ درصد مرگ و میر در شته توتون شد که در مقایسه با عصاره ساقه گزنه (با ۹۰ درصد مرگ و میر) به طور معنی­داری بیشتر بود. در مجموع، نتایج به­دست آمده از این تحقیق نشان داد که عصاره هر دو اندام گیاهی به­ویژه عصاره برگ گزنه از قدرت خوبی برای کنترل شته توتون برخوردار می­باشند. 

عصاره, اثر حشره کشی, شته توتون, گزنه, زیست سنجی