مرضیه شازده احمدی - محققین مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، مازندران، ایران
هدی عاصمی - محققین مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، ایران
زین العابدین شهادتی مقدم - محققین مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، ایران
سید افشین سجادی - محققین مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، ایران

کرم غنچه توتون (Helicoverpa armigera) یکی از آفات مهم و کلیدی مزارع توتون محسوب می­ شود. ویروس چند وجهی هسته­ای (Nucleopolyhedrovirus) یکی از عوامل مهم کنترل بیولوژیک علیه کرم غنچه و تعدادی از گونه­های دیگر می ­باشد. این تحقیق با هدف بررسی تنوع ژنتیکی جدایه­های مختلف نوکلئوپلی هیدروویروس در ۱۶ جمعیت طبیعی استان­های مازندران و گلستان انجام شد. نمونه­های کرم غنچه توتون آلوده به ویروس از مزارع توتون در استان­های مازندران و گلستان جمع­آوری شدند. خالص­سازی ویروس و استخراج DNA با استفاده از روش CTAB انجام شد. در آزمون نشانگر­های RAPD ابتدا از ده جفت آغازگر جهت تکثیر DNA ویروس NPV استفاده گردید که از بین آن­ها دو جفت آغازگر که بیش­ترین پلی­مورفیسم را داشتند، انتخاب شدند. این دو جفت آغازگر روی ۱۶ نمونه DNA مربوط به جدایه­های مناطق جغرافیایی مختلف بررسی شدند. دو جفت آغازگر مورد استفاده همگی نوار­های قابل کد­گذاری ایجاد کردند. پس از الکتروفورز محصولات PCR، در مجموع تعداد ۸۷ باند قابل امتیاز­دهی به دست آمد که از بین آن­ها، ۷۵ باند (۸۶ درصد) دارای چند­شکلی بودند. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزارPyElph  انجام شد. پس از گروه­بندی جمعیت­ها با روش UPGMA در فاصله ژنتیکی ۲۰، پنج شاخه اصلی مشاهده شد که این بیانگر وجود تنوع ژنتیکی میان جدایه­های مورد بررسی بود، ولی این تنوع ژنتیکی با توزیع جغرافیایی جدایه­ها مطابقت زیادی نداشت. با مبنا قرار دادن نشانگرRAPD جدایه­هایی از نوکلئوپلی هیدروویروس با بیش­ترین قرابت ژنتیکی در یک خوشه ژنی قرار گرفتند و بیش­ترین شباهت را نشان دادند. نتایج ثابت کرد که بین جدایه­های مطالعه شده تنوع خوبی وجود داشت که جهت برنامه­های به نژادی و همچنین کنترل بیولوژیک می­توان از آن­ها استفاده نمود.  

کرم غنچه توتون, تنوع ژنتیکی, نشانگر RAPD, ویروس NPV