لیلا غنی زاده - کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه الزهراتهران، مدرس گروه نقاشی موسسه آموزش عالی فردوس مشهد.
افسانه براتی فر - کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا تهران.
میثم جلالی - دکتری باستان شناسی، پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.

مرگ جریانی انکارناپذیر است و سنگمزار شاخصهای در این جریان میباشد. پیشینه استفاده از سنگ مزار در ایران به بعد از اسلام میرسد. سنگمزارات مانند دیگر آثار دوره اسلامی به تدریج دارای تزئیناتی شدند که شاخصه های زیادی اعم از معرفی متوفی تا دوره و نشانه های تاریخی را نمایان میکند. استفاده از سنگ مزار صندوقی بر روی مزار متوفی، تاریخ دقیق و مشخصی ندارد اما اولین نشانه های آن را میتوان در دوره تیموری مشاهده کرد. در این پژوهش ۵ نمونه از سنگ مزارهای صندوقی موزه آستان قدس مورد مطالعه قرار گرفته است که به همراه دو نمونه از سنگ مزارات نویافته در حفاریهای حرم مطهر معرفی میشوند. هدف از این پژوهش مطالعه ساختار، کتیبه ها و نقوش سنگ قبرها میباشد. نگارندگان به دنبال پاسخ به این سوال هستند که مضمون کتیبه ها و نقوش تزئینی سنگ قبور صندوقی موزه آستان قدس رضوی به چه موضوعاتی اشاره دارند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و گردآوری داده ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی میباشد. یافته های پژوهش نشان میدهد که تزئینات سنگ مزارهای صندوقی مورد مطالعه با نقش مایه-هایی کتیبه ای، هندسی، محرابی و مقرنسی با کنده کاریهایی از شاخ و برگ گیاهان بوده است و در دوران صفوی بازتاب فضای شیعی آن دوران بالاخص در استفاده از نام حضرت علی (ع) بوده است. در نوشتن کتیبه های این سنگ مزارها از خطوط کوفی بنایی، ثلث و نسخ استفاده شده است.

موزه آستان قدس، دوره تیموری، دوره صفوی، سنگ مزارات صندوقی، نقوش تزئینی، کتیبه.