فاطمه رجایی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری
سید جواد خاتمی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری
سید محسن آزیز - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری
زهرا شم آبادی - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری

شهادت یکی از مهم­ ترین ادله اثبات دعوی است؛ به­ گونه­ ای که از واجبات کفایی شمرده شده است. براساس اظهارات شاهد حکم صادر می­ شود و اجرای حکم آثار فراوانی را به دنبال دارد. در صورت رجوع شاهد از شهادت یا اثبات کذب وی، زیانهای وارده به مشهودعلیه باید جبران شود. قواعد مسئولیت مدنی راه را برای جبران این خسارات هموار می­ کند. در این پژوهش به علت اهمیت فقه تطبیقی که موجب تقریب مذاهب و اصلاح پیش­ داوریهای مغرضانه می­ شود، عوامل ایجاد مسئولیت مدنی شاهد در فقه امامیه و حنفیه بررسی شده و اشتراکات و افتراقات موجود بین آن دو استخراج شده است. آراء فقهای دو مذهب در بسیاری از موارد مانند عدم نقض حکم صادره پس از رجوع شاهد از شهادت در امور مالی شبیه به هم است. اختلافات بسیار کمی مانند عدم مسئولیت برای رجوع شاهد در وصیت در فقه حنفی و وجود مسئولیت در فقه شیعه و عدم مسئولیت شاهد در رجوع از شهادت قبل از صدور حکم در فقه شیعه و وجود مسئولیت در فقه حنفی و... وجود دارد که در مقاله به آنها اشاره می­ شود.

مسئولیت مدنی, جبران خسارت, رجوع از شهادت, شهادت زور, مسئولیت شاهد