ابوالفضل بامری - مربی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی خاک، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران

این پژوهش با هدف مطالعه اثر تغییر کاربری بر سلامت و کیفیت خاک اراضی شیب دار جنوب شهر گرگان انجام شد. نمونه برداری در تیرماه ۱۳۹۸ به­دلیل تخریب شدید اراضی تنها از ۲ موقعیت شانه شیب و شیب پشتی و به صورت کاملا تصادفی از عمق cm ۲۰-۰ خاک جنگل و زمین کشت شده مجاور انجام شد. خصوصیات مورد ارزیابی شامل درصد کربن آلی خاک، درصد اجزای بافت خاک (شن، سیلت و رس)، وزن مخصوص ظاهری خاک، درصد آهک معادل خاک، واکنش خاک، مقادیر عناصر پرمصرف (ازت، فسفر، پتاسیم) و ظرفیت تبادل کاتیونی به عنوان شاخص های کیفیت خاک بودند. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب تغییرات در نتیجه تغییر کاربری مربوط به پارامتر درصد کربن آلی خاک بوده است. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین حاکی از آن بود که تغییر کاربری از جنگل به کشاورزی موجب کاهش معنی دار کیفیت خاک در تمامی پارامترهای مورد ارزیابی به استثناء فسفر قابل جذب شده است. همچنین بررسی درصد کربن آلی خاک به عنوان مهم ترین شاخص کیفیت خاک نشان داد که این پارامتر با میانگین ۰۷/۶% در کاربری جنگل و میانگین ۵۹/۰% در کاربری زراعی با کاهش ۹۰% در نتیجه تغییر کاربری روبرو شده است.

استان گلستان, تغییر کاربری اراضی, کربن آلی خاک, کیفیت خاک