بنت الهدی یعقوبی - Pars University of Art and Architecture
محمد خراسانی زاده - PhD researcher in the comparative and analytical history of Islamic art of Shahed University and a visiting lecturer at Pars University of Art and Architecture

فرش «بهرام گور و هفت گنبد» موجود در موزه فرش ایران، از قالی های تصویری دوره قاجار است که یکی از داستان های «هفت پیکر» نظامی گنجوی، در خصوص ازدواج بهرام با شاهزادگان هفت اقلیم را روایت می کند. این فرش تا به حال، از جهات مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته، ولی به پیوند این فرش با معماری قاجاری توجهی نشده است. در این مقاله، سعی بر آن است که، عناصر و آرایه های معماری موجود در فرش استخراج شده وبه این پرسش پاسخ داده شود که: سبک معماری رایج دوران قاجار، چه نمودهایی در فرش «بهرام گور و هفت گنبد» داشته است؟ روش این تحقیق، توصیفی – تحلیلی و تاریخی، و گردآوری مطالب و اسناد، به شیوه کتابخانه ای بوده است. در این پژوهش، پس از بررسی داستان بهرام گور و هفت گنبد، برخی ویژگی های معماری عصر قاجار بیان شده و پس از آن، عناصر معماری این عصر، با تصاویر منقوش فرش نام برده، مقایسه شده اند. بسیاری از ویژگی های سبک شناسانه معماری قاجاری از قبیل: مناره های باریک، گنبدهای پیازی شکل، ستون های مزین، پنجره های ارسی، بادگیر، کوشک و کتیبه ها، به شیوه ای هنرمندانه در این فرش ترسیم شده و طراح این اثر به خوبی توانسته، طرز فکر و سبک زندگی اشراف زادگان قاجار که احتمالا سفارش دهندگان یا مشتریان این فرش بوده اند، را نمایان سازد و در قالب تار و پود فرش، شرایط اجتماعی، فرهنگی و هنری عصر خود را به نمایش بگذارد. به طور کلی می توان،  فرش «بهرام گور و هفت گنبد» را حلقه واسطی میان ادبیات غنایی، نگارگری ، هنر قالی بافی و معماری دانست.

Picture carpet, Qajar architecture, Haft peikar Nezami, Bahram Gur and Haft Gonbad, قالی تصویری, هفت گنبد و بهرام گور, معماری قاجار, هفت پیکر نظامی