پری علوی - دکترا، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
اشکان خطیبی - دکترا، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
ندا کنعانی - دانشجوی دکترا، گروه جغرافیا، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

بافت کالبدی روستاهای ایران ضمن برخورداری از ارزش های معماری همانند سادگی و بی پیرایگی؛ دارای الگوهای بصری و زیبایی شناختی، انطباق با محیط طبیعی، هماهنگی با عملکرد زیستی و معیشتی، استفاده از مصالح بوم آورد و دانش بومی است. در این میان بافت کالبدی برخی از روستاها به دلیل ویژگی های خاص معماری از جمله پلکانی بودن به عنوان بافت بارزش شناسایی شده اند که حفظ و نگهداری آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است. پژوهش حاضر که از نوع کاربردی توسعه ای است، با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی ارائه راهکاری برای مقاوم سازی ابنیه روستایی است. در این راستا ضمن بررسی ساز های بومی مورداستفاده در دو روستای پلکانی استان زنجان (روستای قوزلو، از توابع شهرستان ماهنشان و روستای قلعه از توابع شهرستان زنجان) الگویی برای طرح سازهای پیشنهاد می گردد که با تقویت استحکام بتا بتواند بافت باارزش منطقه را حفظ نماید. نتایج بررسی ها نشان می دهد که بیش از نیمی از ابنیه موجود در این روستاها به دلیل قدمت بناءا فرسودگی و ضعف در سازه از حیز انتفاع خارج شده و نیاز به مرمت اساسی دارند. با عنایت به دشواری تغییر فرهنگ ساخت وساز، نویسندگان الگویی پیشنهاد داده اند که با حداقل اصلاحات و ضمن استفاده از مصالح و سازه های بومی میتواند در تقویت استحکام بناهای روستایی مثمر ثمر باشد. امید است با برگزاری دوره های آموزشی در مناطق روستایی، انتشار راهنماهای فنی- تصویری از ساخت همساز با اقلیم و استفاده از مصالح بوم آورد و ساخت ساختمان های الگو گامی موثر در برچیده شدن روش های اجرای نادرست ساخت مسکن روستایی برداشته شود.

بافت بارزش، بهسازی، روستاهای پلکانی، سازه های بومی، مقاوم سازی