مهسا مولایی هشجین - دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
امیررضا کریمی آذری - دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
باقر کریمی - استادیار گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
جمال الدین مهدی نژاد - دانشیار معماری، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران

بیان مساله: سرزندگی محیط های شهری موضوعی است که در برنامه ریزی ها، مطالعات و طراحی های معماری ایران از آن غفلت شده است. امروزه تامین نشاط و سرزندگی در مجتمع های مسکونی به ویژه در فضاهای باز و نیمه باز که ساکنین بخش زیادی از زمان خود را در محل سکونت خود می گذرانند به یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت در برنامه ریزی شهری در کشورها، به ویژه در کشورهای توسعه یافته، تبدیل شده است. از آنجایی که میزان سرزندگی افراد با بهبود کیفیت زندگی آن ها رابطه مستقیمی دارد؛ بنابراین پرداختن به این موضوع از اهمیت والایی برخوردار است.هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی و دسته بندی مولفه ها و شاخص های موثر بر سرزندگی و در نهایت تدوین مدل نظری سرزندگی در فضاهای باز و نیمه باز می باشد.روش: روش تحقیق در این مقاله به شیوه فراتحلیل کیفی- کمی و ابزار تحقیق، نمونه گیری هدفمند (روش دلفی) با شیوه تحلیل آماری داده ها می باشد.یافته ها: با توجه به مطالعات انجام گرفته بر اساس تحلیل نظرات ۱۵ متخصصین مربوطه، در رابطه با سرزندگی به ترتیب اولویت مولفه های فرمی، عملکردی، زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی موثرترین مولفه ها محسوب می شوند. نتیجه گیری: نتایج کمی این تحقیق نشان داده است که بهره گیری از عناصر طبیعی،نورپردازی مناسب،تنوع کالبدی در «مولفه فرمی»، تنوع کاربری ها، امنیت در «مولفه عملکردی»،پاکیزگی محیطی،همسازی با طبیعت،آسایش اقلیمی در «مولفه زیست محیطی»، فعالیت های تفریحی و قابلیت حضورپذیری در «مولفه اجتماعی»، هویت و غنای حسی در «مولفه فرهنگی» با بالاترین درصد کمی در تحقق حس سرزندگی موثر بوده اند. دستاورد نهایی این تحقیق تبیین مدل نظری ارتباطی میان مولفه های عامل تحقق سرزندگی در فضاهای باز و نیمه باز مسکونی است.

سرزندگی, فضای باز و نیمه باز, مولفه فرمی, مولفه عملکردی, مولفه زیست محیطی و مولفه اجتماعی و مولفه فرهنگی