مجتبی محمدی - استادیار گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی، مجتمع آموزش عالی سراوان
معصومه فروزان فرد - کارشناس ارشد مرتعداری، مجتمع آموزش عالی سراوان

بررسی پارامترهای موثر در بروز سیل در زیرحوزه ها از طریق روشهایی نظیر همبستگی آماری و آنالیز مورفومتریک میتواند در تعیین نقش هریک از زیرحوزه ها در بروز سیلاب راهگشا باشد. منطقه موردمطالعه حوزه آبخیز دهبار در استان خراسان رضوی است. در این پژوهش حوزه دهبار به ۱۰ زیرحوزه تقسیم گردید. ۱۳ شاخص و معیار شامل مساحت، ضریب گراولیوس، تراکم زهکشی، ضریب گردی، ضریب فرم، شماره منحنی، نسبت انشعاب، طول آبراه ه اصلی، شیب متوسط، ارتفاع متوسط، زمان تمرکز، بارندگی و ضریب رواناب انتخاب شدند و مقدار هر کدام برای هر زیرحوزه محاسبه گردید. ارتباط بین پارامترهایمورفومتریک و تعیین وزن تاثیر هریک از آنها با استفاده از روشهای همبستگی تاوی کندال و آنالیز مجموع وزنی (WSA) تحلیل شد. سپس شاخص اولویت بندی زیرحوزه های آبخیز ( SWPI) بر اساس روش ترکیب خطی وزنی (WLC) محاسبه شد. به منظور اطمینان از نتایج این روش، هر یک از عوامل موثر در سیل خیزی ازجمله بارندگی، برف انباشته شده در زیرحوزه، شیب زیرحوزه، جنس زمین، پوشش و شکل زیرحوزه برای هر زیرحوزه محاسبه و وزن دهی شد و شدت سیل خیزی کمی گردید. نتایج مقایسه بین دو روش نشان داد که گرچه اولویت بندی دو روش یکسان نیست، ولی این دو روش در شناسایی زیرحوزه های دارای بیشترین اولویت (حادترین شرایط) یکسان عمل کرده اند و زیرحوزه های شماره ا، ۳ و ۲ را در بالاترین اولویت قرار داده اند.

اولویت بندی زیرحوزه ها، سیل خیزی، همبستگی آماری، آنالیز مورفومتریک، حوزه دهبار