ام البنین دشتی رحمت آبادی - گروه زبان فارسی دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد واحد نیشابور، نیشابور، ایران
محبوبه ضیاءخدادادیان - گروه زبان فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد واحد نیشابور نیشابور ایران
بتول فخرالاسلام - گروه زبان فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد واحد نیشابور نیشابور ایران
مهدی نوروز - گروه زبان فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد واحد نیشابور نیشابور ایران

فردوسی در شاهنامه علاوه بر موضوعات ادبی، از مسائل گوناگون سیاسی، امنیتی، نظامی سخن می­گوید و در اثر خود به تبیین روابط ایران با ملل خارجی اشاره می­کند. در بازنمایی این روابط، مقوله نفوذ و جاسوسی از اهمیت خاصی برخوردار است. گزینش جاسوسان مجرب و کارآزموده و حساسیت این کار، نشان از اهمیت جاسوسی در بقای یک ملت و پیروزی درنبردهای سرنوشت­ساز دارد. افزون بر این، بررسی ابعاد مختلف جاسوسی در اثر فردوسی باعث می­شود از دستاوردهای اطلاعاتی و امنیتی پیشینیان برای پیشبرد اهداف حفاظتی و امنیتی در دوران معاصر استفاده شود. ازاین رو، در پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی- تحلیلی، به متغیرهایی چون: تعیین نوع استراتژی بر اساس اطلاعات جاسوسان از دشمن؛ آسیب­های ناشی از اطلاعات نادرست جاسوسان؛ زیر نظر گرفتن تحرکات دشمن و تعیین میزان قدرت نظامی آن؛ وحدت ایدئولوژیک جاسوسان؛ تحلیل استراتژی نظامی دشمن و پیش­بینی اقدامات احتمالی آن؛ تامین امنیت مقامات کشوری و لشکری؛ ارائه اطلاعات از نظامیان و مردم عادی جهت اشراف اطلاعاتی سران کشوری و لشکری؛ و ارائه اطلاعات طبقه­بندی­شده از دشمن پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که روش به دست آوردن اطلاعات جاسوسان به شیوه انسانی و فیزیکی و مبتنی بر اثبات­گرایی از طریق مشاهده محدود بوده و غالب نفوذها ساختار تک­بعدی بسیط دارد. نوع نفوذ و جاسوسی، موردی و به صورت رخنه عامل یا جاسوس در گروه هدف بوده است. همچنین، اهداف انسانی جاسوسی، فرماندهان و نخبگان نظامی دشمن بوده ­اند.

شاهنامه فردوسی, جاسوسی, نفوذ, اطلاعات, امنیت