علیرضا صادقی نیا - استادیار گروه علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
مهدی صداقت - استادیار اقلیم شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سمیه رفعتی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران

در این پژوهش به منظور شناسایی مهمترین شواهد تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر، تغییرات دما و بارش با استفاده از ۲۰ شاخص طی دوره ۱۹۶۸-۲۰۱۷ بررسی شد. نتایج نشان داد که شدت بارش ها روند افزایشی معنادار، اما فراوانی بارش ها روند کاهشی معنادار داشته است. علیرغم افزایش شدت بارش ها، به دلیل کاهش شدید تعداد روزهای بارش، کاهش طول دوره های مرطوب و افزایش طول دوره های خشک، مجموع بارش سالانه کاهش یافته است. از نظر فصلی، بهار خشک تر و تابستان مرطوب تر شده است. بررسی تغییرات دما نشان داد که همه شاخص های فرین دما تغییر معنادار داشته اند. به طور متوسط، کمینه و بیشینه دمای سالانه به ترتیب در هر دهه ۵۱/۰ و ۳۱/۰ درجه سانتیگراد افزایش یافته است. فروانی روزها و شب های گرم به ترتیب در هر دهه %۵/۱ و %۷/۲ افزایش و برعکس فروانی روزها و شب های سرد در هر دهه %۱/۱ و %۳/۱ کاهش یافته است. در مجموع روند گرمایشی شب ها قوی تر از روزها بوده است. همچنین فراوانی دوره های گرم در هر دهه ۶/۲ مورد افزایش و فروانی دوره های سرد ۸/۲ مورد کاهش یافته است. مقایسه نتایج این پژوهش با یافته های مطالعات جهانی نشان داد که روند افزایشی دما در سواحل جنوبی خزر با روندهای مشاهده شده در مطالعات جهانی هماهنگ است، اما رخداد روند کاهشی بارش در ناحیه خزری بر خلاف مطالعات انجام گرفته در مقیاس جهانی است که افزایش بارش را به واسطه افزایش دما نشان می دهند.

تغییر اقلیم, شاخص های فرین اقلیمی, سواحل جنوبی دریای خزر