مرجانه نجارنژادمشهدی - دانشجوی دکترای معماری،گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
خسرو افضلیان - استادیار، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
مهدی شیبانی - استاد تمام، گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
سیدمسلم سیدالحسینی - دانشیار، گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

امروزه با زدوده شدن رنگ بومی گرایی از مسکن ایرانی، ساخت و سازهایی به چشم می خورد که از الگوی سنتی و بومی مسکن فاصلهگرفته و بدین ترتیب ارزش ها و سنت های بومی در مسکن، زیر پا گذاشته شده است. از طرفی، مسکن و محی طهای مسکونی به عنوانانسانی ترین موضوع معماری، تامین کننده نیازهای متنوع انسان اند. لذا، پژوهش کیفی حاضر با شناخت حساسیت موضوع مسکن وتنزل کیفی مسکن معاصر، ضرورت پرداخت در این زمینه را با تکیه بر ارزش های مفهومی مورد توجه در معماری بومی میسر دانسته وبا هدف ارائه شاخص های بومی در مسکن با استفاده از رویکرد گلیزری نظریه داده بنیاد انجام شده است. این پژوهش کاربردی، بهصورت روش توصیفی - تحلیلی با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته که برای این منظور نکات کلیدی تعاریفصاحب نظران آشنا به حوزه بومی به صورت هدفمند انتخاب و داده ها به صورت همزمان با استفاده از نرم افزار MAXQDA۱۰ بهصورت مجموعه ای از کدگذاری های باز، انتخابی و نظری، تجزیه و تحلیل شده و شاخص های ماندگار در معماری مسکن بومیایران معرفی گردیدند. نتایج و یافت هها به شکل مقایسه ای نشان می دهند که بین مفاهیم انطباق یافته معماری بومی و سنتی و برخیاز شاخص های مفهومی سنتی رابطه معنادار و به عبارتی همبستگی مثبت وجود دارد که بر این اساس از طریق تطابق مفاهیم سنتی بامفاهیم بومی و مطابقت این دو با شاخص های سنتی به شاخص های ماندگار بومی دست یافته شد. همچنین؛ مفاهیم معماری بومی بنابه تعاریف و کارکردشان در چهار بعد اصلی زمینه ای، علی - مفهومی، علی - رفتاری و نمادین دسته بندی گردیدند.

معماری بومی، معماری سنتی، شاخص های ماندگار، مسکن بومی، نظریه داده بنیاد