مصطفی نظرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی فرآیندها. دانشگاه آزاد اسلامی ماهشهر. ایران
زهرا قربانی - کارشناس ارشد روانشناسی عمومی موسسه درمانی کوثر. ایران
ساسان باوی - دکتری علوم تربیتی. استادیار دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. ایران

هدف: پژوهش های فراوانی به بروز و شیوع وابستگی های شیمیایی دارویی جدید اشاره کرده اند. سوء مصرف حلالهای شیمیایی دارویی یکی ازاین سوء مصرف ها است. این بررسی به مطالعه وابستگی و سوء مصرف مواد شیمیایی در بازنشستگان آبادانی در سال ۱۳۹۵ می پردازد. روش بررسی: پژوهش با روش توصیفی – اکتشافی و با تکنیک های پرسشنامه، مصاحبه تشخیصی- بالینی و مطالعه اسنادی پرونده های پزشکی و گزارش های بالینی بیماران داوطلب اجرا گردید. جامعه آماری شامل بازنشستگان وزارت نفت در شهر آبادان است که بصورت نمونه گیری تصادفی در مجموع ۸۱ پرونده پزشکی مطالعه شد و با ۳۰ نفر از بازنشستگان داوطلب مصاحبه گردید. در نهایت نیز آزمون وابستگی دارویی بازنشستگان (EDAQ) در مورد آنها اجرا شد. یافته ها: معناداری فرضیه ها با آزمون (X(۲ نشان داد بین متغیرهای سن و سابقه مصرف مواد مخدر با سوءمصرف مواد دارویی و شیمیایی رابطه معناداری وجود دارد؛ بطوریکه بین سوء مصرف حلال هایی مثل چسب و بنزنها با سابقه سوء مصرف مشتقات درجه دوم تریاک مثل مرفین، تبائین و هروئین رابطه معنادار، قویتر بود. مصاحبه های بالینی تشخیصی معین کرد وابستگی روانی ایجاد شده توسط این مشتقات نقش مهمی در این نوع سوء مصرف به حلالها دارد. نوع مصرف بازنشستگان بیشتر استنشاقی در ادامه تجویز دارویی پزشک معالج است. نتیجه گیری: هر چند شیوع شناسی این عارضه در پرونده های نمونه نشانگر درصد متوسط به پایین در این وابستگی شیمیایی است، اما در مجموع این پدیده قابل مطالعه و بررسی است. در پایان پژوهشگران به اجتناب از این نوع سوءمصرف جدید نظر داده و به نظارت بر رفتارها و گستره کنش متقابل این گونه رفتارهای اعتیادآور اشاره نموده اند. گزینه بهتر اینکه در توزیع داروها و مواد و حلالهای شیمیایی و تجویز آنها از سوی پزشک سالمند دقت بیشتری صورت پذیرد.

سوءمصرف مواد و حلالها، وابستگی دارویی، مواد دارویی شیمیایی، بازنشستگان آبادانی