نسرین علوی نیا - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، داراب، فارس، ایران
عبدالعزیز فاضلی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، داراب، فارس، ایران

اندیشه اصالت وجود از آنجا شکل می گیرد که ذهن ما از واقعیت واحد خارجی دو مفهوم انتزاع می کند. ذهن ما این قدرت و توانایی را دارد که واقعیت خارجی را در موطن خود به دو مفهوم تحلیل کند. آن دو مفهوم یکی مفهوم وجود و هستی است، که یک مفهوم عام و مشترک است که ذهن ما از هر واقعیت خارجی می فهمد و بر همه ی آن ها حمل می کند، و دیگری معنای خاصی است که از آن واقعیت خارجی که یک وجود خاص است می فهمد. این مفهومی است که اختصاص به همان واقعیت خارجی دارد و از حدود آن انتزاع می گردد و در اصطلاح ماهیت نامیده می شود. پس از شکل گیری این دو مفهوم در ذهن این سوال پیش می آید که واقعیت خارجی مصداق کدام یک از این دو مفهوم است؟ یا به عبارت دیگر کدام یک از این دو مفهوم اصیل است و واقعیت خارجی را شکل داده است و کدام یک مصداق خارجی ندارد و ساخته و پرداخته ی ذهن ماست؟ در پاسخ به این سوال می تواند دو اندیشه متفاوت شکل گیرد که یکی قائل به اصالت وجود و اعتباریت ماهیت است و دیگری قائل به اصالت ماهیت و اعتباریت وجود. هرگونه پاسخ به این مسئله می تواند در اندیشه فلسفی تاثیر بگذارد به همین لحاظ است که این مسئله جنبه ی مبنایی دارد و حتی مسیر و مقصد اندیشه فلسفی را مشخص می کند. در حکمت متعالیه اصالت وجود نقشی اساسی را ایفا نموده و مسائل مختلفی بر اساس آن تحلیل می گردد و در برخی از مسائل فهم عمیق تری را ارائه می دهد که در این مقاله سعی شده است به اختصار بازتاب اندیشه اصالت وجود در حکمت متعالیه بررسی شود.

حکمت متعالیه، اصالت وجود، اصالت ماهیت