علی آگاه - فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
سعید بهشتی - فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

برای تبیین مفهوم تربیت اخلاقی در نهج البلاغه ابتدا باید مفاهیم اخلاقی که از ارکان تربیت اخلاقی هستند را بشناسیم و در همین راستا باید فضایل اخلاقی ازجمله تقوا، زهد، صبر و ... را شناخت و سپس به شناخت رذایل اخلاقی ازجمله دنیاپرستی، کبر، بخل و ... پرداخت و سپس به تعریف تربیت اخلاقی دست یافت که با توجه به مطالب ذکرشده در متن پژوهش و شناخت فضایل و رذایل اخلاقی به این نتیجه می رسم که تربیت اخلاقی فرآیند زمینه سازی و به کارگیری شیوه هایی جهت شکوفاسازی، تقویت و ایجاد صفات، رفتارها و آداب اخلاقی و اصلاح و از بین بردن صفات، رفتارها و آداب ضد اخلاقی در خود یا دیگری است. در این پژوهش اخلاق و تربیت اخلاقی در خطبه همام موردبررسی قرار گرفت و برای رسیدن به منظور موردنظر مفاهیم: تقوا، زهد، صبر، کبر، بخل، قناعت، آخرت گرایی، محاسبه نفس، تحمیل بر نفس، ریاضت نفس، مخالفت با خواسته های نفس، خواندن قرآن و تمسک جستن از آن، در خطبه همام مورد کنکاش قرار گرفت؛ و حضرت علی (ع) بکار گرفتن این مفاهیم در تربیت اخلاقی و عمل به آن ها را ضروری دانسته اند.

تربیت، اخلاق، نهج البلاغه، خطبه همام