شیما رحمانیان - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
عبدالحسین ابوطالبی جهرمی - دانشیار علوم باغبانی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران.
مهدی حسینی فرهی - دانشیار علوم باغبانی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

به ­منظور بررسی تاثیر نوع بستر کشت، ماده آلی و شوری بر میزان اسانس و مواد موثره بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) آزمایشی به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار انجام شد. فاکتور اول بستر کشت در سه سطح ترکیب کمپوست + خاک زراعی، ورمی­ کمپوست + خاک زراعی و کمپوست + ورمی­ کمپوست + خاک زراعی و فاکتور دوم ماده ­آلی در دو سطح اسیدهیومیک (HA) و میکروارگانیسم ­های موثر ((EM (هر دو به نسبت ۵ در هزار) و فاکتور سوم شوری در ۳ سطح (شاهد، ۴۰ و ۸۰ میلی مولار کلریدسدیم) بود. در بررسی اسانس به روش کروماتوگرافی گازی (GC) وجود ۳۴ ترکیب مشخص شد. عمده ­ترین ترکیب ­های اسانس از قبیل ترانس-کاروئول، کارواکرول استات، ایزوبورنئول، ایزوپولگل و گاما-۳-کارن در محیط کشت ترکیبی خاک زراعی + کمپوست + ورمی ‎کمپوست و بیش­ترین میزان ۸،۳،۱-پارامنتاتری ان، سیترونلول و گاما-ترپینن در محیط کشت ترکیبی خاک زراعی + کمپوست مشاهده گردید. با افزایش شوری میزان ترانس-کاروئول، کارواکرول استات، گاما-ترپینن، ایزوبورنئول، سیترونلول افزایش و گاما-۳-کارن، ایزوپولگل و ۸،۳،۱-پارامنتاتری­ان کاهش معنی ­داری یافتند. در شوری ۸۰ میلی مولار در محیط کشت ترکیبی خاک زراعی + کمپوست + ورمی ­کمپوست بالاترین درصد ترکیبات ترانس-کاروئول (۲۱/۸۵)، ایزوبورنئول (۱۲/۹۰)، کارواکرول استات (۱۱/۷۸)، در محیط کشت کمپوست بالاترین درصد ترکیبات سیترونلول (۱۱/۱۲) و گاما-ترپینن (۹/۸۷)، در تیمار شاهد در محیط کشت ترکیبی خاک زراعی + کمپوست بالاترین درصد ترکیبات ۸،۳،۱-پارامنتاتری­ان (۹/۹۳) و در محیط کشت ترکیبی خاک زراعی + کمپوست + ورمی کمپوست بالاترین درصد ایزوپولگل (۸/۹۸) و گاما-۳-کارن (۸/۴۷) مشاهده شد. کاربرد هیومیک ­اسید توانست ترکیبات اصلی در بادرنجبویه را افزایش دهد.

کمپوست, ورمی کمپوست, کلریدسدیم, ترکیبات اسانس