سعید عرفانیان ظروفی - استادیار، گروه مکانیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
یداله فرزانه - نویسنده مسئول: استادیار، گروه مکانیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
منصور بقائیان - استادیار، گروه مکانیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

واژگونی یکی از چالش های اساسی درزمینه ایمنی خودرو است که باعث درصد زیادی از خسارات جانی و مالی در تصادفات جاده ای می گردد. در بعضی از موارد می توان میزان احتمال وقوع واژگونی را کاهش داد ولی شاخص های دیگر مانند پایداری خودرو تحت الشعاع قرار می گیرند. به همین جهت در این پژوهش برای اینکه شاخص پایداری و واژگونی به صورت هم زمان بهبود یابد، از روش ترکیبی تاپسیس و تاگوچی و وزن دهی آنتروپی استفاده گردیده است. ابتدا مدل دینامیکی خودرو انتخاب شده است. ۱۳ پارامتر در ۳ سطح شامل پارامترهای ذاتی و هندسی خودرو و سیستم تعلیق شناسایی شد. ۲۷ سری آزمون به روش تاگوچی در نرم افزار مینی تب آماده شد این پارامترها در نرم افزار کارسیم ارزیابی و شناسایی شدند. درنهایت با توجه به زاویه های نرخ چرخش حول محور Z و زاویه غلت بدنه، ۶ پارامتر مهم به دست آمد. سپس ۶ پارامتری که در مرحله قبل حائز اهمیت بودند را مشخص و مجددا با روش تاگوچی، تعداد ۲۵ آزمون در ۵ سطح در نرم افزار کارسیم و بهینه سازی چندهدفه تاپسیس با وزن دهی آنتروپی انجام شد. نتایج نشان داد روش ترکیبی پیشنهادی در سرعت km/h ۸۰ باعث کاهش شاخص واژگونی به میزان %۲۹.۲ ، زاویه غلت بدنه به میزان%۲۷.۴ ، شتاب جانبی به میزان %۱ و نرخ زاویه چرخش حول محورZ به اندازه %۱.۹ شده است . مجددا آزمون ها در سرعت های مختلف انجام گردید. مشخص شد با افزایش سرعت درصد بهبود کلیه شاخص ها کاهش می یابد.

واژگونی, پایداری, بهینه سازی ترکیبی, تاپسیس, تاگوچی, وزن دهی آنتروپی, شاخص واژگونی