مجتبی عباسی هاشم آبادی - دکترای زبان و ادبیات فارسیدبیر زبان و ادبیات فارسی اداره آموزش وپرورش شهرستان خلیل آباد

شاهنامه فردوسی به عنوان بزرگ ترین اثر حماسی پارسی، در بردارنده ی بسیاری از باورها، اعتقادات و اصول اخلاقی قوم ایرانی است که از یک سو محصول ناخودآگاه جمعی ما ایرانیان و از سوی دیگر حاصل نگاه ژرف و خردمندانه حکیم ابوالقاسم فردوسی به تمامی ابعاد و زوایای زندگی ایرانی است. نظریه کهن الگوهای یونگ سبب به وجود آمدن رویکردهای نوین به اساطیر و داستان های حماسی شده است. از نظر او کهن الگوها تیپ های شخصیتی یا رویدادهای نمادینی هستند که در اسطوره های متعلق به فرهنگهای مختلف ظاهر می شوند و جلوه هایی از میراث های مشترک جوامع انسانی را به نمایش می گذارند. یکی از کهن الگوهای برجسته یونگ سایه (shadow) است که از آن به عنوان جنبه منفی و حیوانی شخصیت نام می برد و در بردارنده ی صفات و ویژگی هایی است که در تضاد با ارزش ها هستند. ازآنجاکه سایه میل شدیدی به آشکار شدن دارد، در رویاهای شخصی و اسطوره ها خود را نشان می دهد. سودابه ازجمله شخصیت های منفی شاهنامه است که به عنوان نمود عینی سایه، بسیاری از صفات ناخوشایند سایه را آشکار می کند. در این مقاله سعی بر این است که با بررسی ویژگی های سایه و تطبیق آنها با منش و شخصیت سودابه به درک جنبه های مختلف سایه و تاثیر آن در بروز کشمکش های اخلاقی بپردازیم.

سایه، کهن الگو، فردوسی، یونگ، سودابه، نماد و نمود.