قاسمعلی عمرانی
محمدعلی ززولی
مجتبی حبیبی نژاد

با پیشرفت علوم و تکنولوژی تولید و مدیریت مواد زائد جامد نیز امروزه بسیار دگرگون شده است . یکی از جذاب ترین گزینه ها د رمدیریت مواد زائد جامد می باشد که دارای صرفه اقتصادی و فواید زیست محیطی قابل توجهی می باشد . در کشور ما کار منسجم و یکپارچه ای تا کنون در کل کشور صورت نگرفته است . تنها در سال 1381 طرح توجیه فنی و اقتصادی بازیافت در کل کشور و استان فارس به اجرا در آمده تا پتانسیل بازیافت تعیین گردد. نخست براساس توزیع جغرافیایی و جمعیتی شش شهر شیراز ، کازرون ، فسا ، مرودشت ، جهرم و فیروزآّباد به عنوان نمونه جهت نمونه برداری و انجام انالیز فیزیکی و شیمیایی انتخاب شدند . درصد اجزا تشکیل دهنده زباله ، چگالی ، درصد رطوبت سرانه زباله خانگی و پارامترهای شیمیایی نسبت C/N , pH ارزش حرارتی مطابق روشهای استاندارد انجام شد و با استفاده از جمعبت موجود در استان کمیت و کیفیت مواد زائد استان تعیین گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سرانه زباله 650 گرم به ازای هر نفر در روز ، چگالی برابر 180/4kg/m3 و درصد رطوبت برابر 64/5% می باشد و کازرون با 864 گرم بالاترین و فیروزآّباد با 476 پایین ترین سرانه زباله را دارا می باشند . بیشترین درصد اجزا موجود در زباله بررسی شده مربوط به مواد گیاهی با 66/3% معادل 1114 تن در روز می باشد. بعد از آن پلاستیک ، مقوا و کاغذ به ترتیب با 12/96% و 3/35% و 3% تولیدی معادل 206 و 56/3 و 50/4 تن در روز قرار دارد. نسبت C/N برابر 33 و ارزش حرارتی زباله برابر 9031 کیلوژول بر کیلوگرم می باشد . با توجه به بافت جمعیتی استان و روند افزایش رفاه و کیفیت زندگی پیش بینی می شود که در آینده سرانه زباله روند صعودی داشته باشد. همانطوری که انتظار می رود بیشترین جز موجود در زباله استان مواد گیاهی هستند با این حال در مقایسه با سایر استانها بویژه استانهای همجوار مثل کرمان (68/2%) و سیستان و بلوچستان 53% در حد انتظار باشد که علت اصلی آن مربوط به الگوی مصرف و شیوه زندگی در این استان است . از سوی دیگر بالا بودن نسبت C/N و رطوبیت زباله امکان تبدیل این بخش قابل توجه را به کود تسهیل می سازد و چون این بخش از لحاظ کمی و کیفی دارای پتانسیلبالایی برای بازیافت بوده ، ضرورت برنامه ریزی و تنظیم نسبت C/N و رطوبت کاملا مشهود می باشد . با این حال موفیت این برنامه منوط به افزایش آگاهی و مشارکت عمومیم برای انجام موثر و پیگیر بازیافت از مبدا می باشد . سایر اجزا قابل بازیافت در زباله استان به ترتیب پلاستیک ، مقوا و کاغذ می باشد که هر سه می تواند بازده اقتصادی مناسبی به دنبال داشته باشند.

بازیافت ، مواد زائد جامد ، کمپوست ، کیفیت فیزیکی و شیمیایی ، فارس