رضا تقی زاده - دانش آموخته دوره دکتری تخصصی رشته اصلاح نباتات، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
علی اشرف جعفری - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران
علی اصغری - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
رجب چوکان - استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

در این پژوهش، از نشانگر مولکولی چندشکلی قطعات تکثیر شده تصادفی DNA (RAPD) برای تعیین تنوع ژنتیکی ۱۰ جمعیت Agropyron cristatum (L.) Garetn. استفاده شد. قطعات چندشکلی بوسیله ۱۰ آغازگر اختیاری ۱۰ نوکلئوتیدی از میان ۵۰ آغازگر تولید گردید. در مجموع ۵۸ نوار چندشکل که دارای تکرارپذیری بالایی بودند، انتخاب و وارد محاسبات شدند. ضرایب تشابه ژاکارد بر اساس حضور و عدم حضور باندها محاسبه گردید. دامنه ضرایب تشابه از ۱۷/۰ تا ۳۷/۰ متغیر بود. بیشترین تشابه ژنتیکی بین جمعیت های ۷۸۴۴ (بافت) با ۳۰۲۹ (بجنورد) و کمترین تشابه ژنتیکی بین ۴۳۳۶ (کرمان) با ۴۰۵۶ (چادگان) و ۲۰۸ (اصفهان) با ۱۷۲۷ (گرگان) مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که تنوع بین جمعیت ها و درون جمعیت ها معنی دار و از مجموع تنوع کل، سهم بین جمعیت ها و درون جمعیت ها به ترتیب ۴۶/۱۳ و ۵۴/۸۶ درصد بود. میانگین درجه تمایز ژنی (۱۵/۰=FST ) نشان داد که درصد بالایی از تنوع کل مربوط به تنوع درون جمعیت ها بود. تجزیه کلاستر با استفاده از ضرایب تشابه ژاکارد مبتنی بر روش ادغام بر حسب متوسط گروه ها (UPGMA) انجام گرفت و جمعیت ها در سه گروه مجزا قرار گرفتند. نتایج تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی به طور قوی نتایج تجزیه کلاستر را تایید کرد. گروه بندی جمعیت ها با استفاده از تجزیه کلاستر با الگوی جغرافیایی محل رویش آنها مطابقت زیادی نداشت ولی با نتایج مطالعات مورفولوژیکی که قبلا بر روی جمعیت ها  انجام شده بود همخوانی خوبی داشت و با توجه به نتایج این تحقیق در شرایط آزمایش کنترل شده، نشانگرهای RAPD می توانند وسیله ای مناسب و موثر در ارزیابی تنوع ژنتیکی بین جمعیت های A. cristatum باشند.

الکتروفورز, تجزیه واریانس مولکولی, تجزیه خوشه ای, تنوع ژنتیکی, چندشکلی, Agropyron cristatum, FST, RAPD