آناهیتا شریعت - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، ایران
محمد حسن عصاره - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، ایران
عباس قمری زارع - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، ایران

عناصر سنگین از جمله کادمیم، سرب، مس و روی که در نتیجه فعالیت های عمده شهری و صنعتی و کشاورزی تولید می شوند باعث آلودگی وسیعی از آبها و خاکهای جهان شده اند. با توجه به اینکه روشهای سنتی برداشت عناصر سنگین از خاک و آب بسیار پرهزینه و دشوار و اغلب ناموفق است، لزوم استفاده از گیاهان کاهش دهنده آلودگی خاک و آب ضروری است. از طرفی با توجه به نیاز روزافزون جنگلکاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونه های اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. به این منظور مطالعه ای در مناطق آلوده اکالیپتوس کاری شده جنوب تهران و استان خوزستان انجام گرفت و غلظتهای مس، روی، سرب و کادمیم در برگها و خاک پای درختان اکالیپتوس توسط دستگاه پلاسمای جفت شده القایی تعیین گردید. نتایج بدست آمده بر اساس تجزیه مرکب داده ها در چند منطقه انجام گرفت و نشان داده شد که مقدار عناصر روی، سرب و کادمیوم در مناطق مختلف اختلاف معنی داری با یکدیگر دارند. همچنین بین نمونه های خاک و گیاه و اثر متقابل نوع نمونه و مناطق در مورد عناصر روی و سرب اختلاف معنی داری در سطح (۰۱/۰P<) وجود داشت. حداکثر مقادیر مس، روی ، کادمیم و سرب در خاک به ترتیب ۶/۲±۱۷۳، ۷/۲±۱۲۳، ۰۲۵/۰±۴۶/۱ و ۶/۲±۱۵۱ و در گیاه ۷۶/۰±۳۳، ۳/۶±۳۲۷، ۰۵/۰±۹/۲ و ۱/۴±۲۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم ماده خشک بود که بیانگر این است که اکالیپتوس توان انباشته سازی عناصر سرب و روی را دارد از طرف دیگر با توجه به اینکه عناصر سرب و روی به مقدار زیادی در اثر ترافیک و فعالیت های صنعتی بوجود می آیند، در نتیجه می توان از این گیاه جهت کاهش آلودگیهای محیط زیست استفاده نمود.

اکالیپتوس, روی, سرب, کادمیوم, گیاه پالایی, مس