محمدرضا داداشی - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
علیرضا احمدزاده - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
ابوالقاسم محمدی بندارخیلی - گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
بهرام علیزاده - موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کرج

به منظور بررسی همبستگی عملکرد دانه با اجزاء آن و برخی از صفات مورفولوژیک در گلرنگ های بهاره، ۳۰ ژنوتیپ مختلف گلرنگ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. صفات مورد اندازه گیری شامل ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن طبق اصلی، تعداد طبق یک بوته، وزن تک بوته، زمان گل دهی، زمان رسیدگی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هکتولیتر، وزن ۱۰۰ دانه، درصد روغن دانه و عملکرد روغن بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ های مورد مطالعه در اکثر صفات وجود داشت. عملکرد دانه با صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هکتولیتر، عملکرد بیولوژیک و عملکرد روغن رابطه مثبت و معنی داری داشت. استفاده از سه روش رگرسیون گام به گام، صعودی و نزولی نشان داد، در هر سه روش بیشترین تغییرات عملکرد دانه توسط صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن هکتولیتر و وزن۱۰۰ دانه ایجاد شده است. تجزیه ضرایب همبستگی عملکرد دانه با صفاتی که بیشترین تغییرات عملکرد دانه را ایجاد کردند به همراه چهار صفت زمان رسیدگی، تعداد طبق در بوته، وزن طبق اصلی و درصد روغن نشان داد، صفات ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن هکتولیتر و وزن ۱۰۰ دانه دارای اثرات مستقیم مثبت و صفات زمان رسیدگی و درصد روغن اثرات مستقیم منفی، روی عملکرد دانه داشته اند. بزرگترین اثر مربوط به وزن ۱۰۰ دانه (۳۵۲/۰) و کوچکترین آن مربوط به تعداد طبق در بوته (۱۳۸/۰) بود. بررسی رگرسیون صفت وزن ۱۰۰ دانه با برخی از صفات دیگر نشان داد که دو صفت وزن طبق اصلی و تعداد دانه در طبق اصلی، اصلی ترین صفات موثر بر صفت وزن ۱۰۰ دانه بودند.    

اجزای عملکرد, تجزیه علیت, عملکرد دانه, گلرنگ, همبستگی