مینا باقری - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
میرحسن رسولی صدقیانی - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
اسماعیل رضایی چیانه - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
محسن برین - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

این مطالعه با هدف ارزیابی اثر تلقیح میکروبی بر عملکرد و اجزای عملکرد بادرشبی و لوبیا قرمز در کشت خالص و مخلوط بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه­ای در دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتورها شامل تلقیح میکروبی (باکتری­های PGPR، AMF، تلقیح تلفیقی PGPR + AMF و بدون تلقیح) و الگوهای کشت [(یک ردیف بادرشبی +یک ردیف لوبیا (۱:۱)، دو ردیف بادرشبی+ دو ردیف لوبیا (۲:۲)، دو ردیف بادرشبی+ یک ردیف لوبیا (۲:۱)، یک ردیف بادرشبی+ دو ردیف لوبیا (۱:۲) و کشت خالص لوبیا و بادرشبی] بودند. صفات مورد بررسی برای لوبیا شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و زیست­توده، برای گیاه بادرشبی شامل ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد شاخه­های فرعی، عملکرد زیست­توده و درصد اسانس بود. نتایج نشان داد که صفات اندازه­گیری شده برای دو گونه تحت تاثیر الگوهای مختلف کشت قرار گرفتند. بیشترین عملکرد زیست­توده و عملکرد دانه لوبیا به­ترتیب با ۷۰/۹ و۲۰/۳ گرم بوته از کشت خالص لوبیا حاصل شد. اثر نوع تلقیح میکروبی نیز بر صفات مورد بررسی لوبیا و بادرشبی معنی­دار بود. به­طوری­که بیشترین عملکرد دانه لوبیا و بالاترین درصد اسانس (۵۲/۰ درصد) بادرشبی در تیمار تلقیح تلفیقی  AMF+PGPR مشاهده گردید. . آنالیز ترکیبات شیمیایی اسانس بادرشبی نشان داد که Geranyl acetate، Geranial، Geraniol و Neral ترکیبات اصلی بودند که در کشت مخلوط تحت کاربرد کودهای زیستی بهبود یافتند. همچنین، نسبت برابری زمین در تمام الگوهای کشت مخلوط بیشتر از یک بود و بالاترین میزان این شاخص (۶۷/۱) از تیمار کشت مخلوط ۲:۲ در شرایط تلقیح با PGPRها حاصل شد که معادل ۶۷ درصد افزایش در بهره­وری استفاده از زمین (نسبت به کشت خالص دو گونه) بود. به نظر می­رسد که این الگو می­تواند در بهبود بهره­وری استفاده از زمین­های کشاورزی، به ویژه در نظام­های تولید گیاهان دارویی، مناسب­تر باشد.

اسانس, تلقیح میکروبی, کشاورزی پایدار, کشت مخلوط, نسبت برابری زمین