سعید دقیقی - عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند
فرهاد آذرمی آتاجان - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
نسیبه چوپانی آقچ - دانش آموخته کارشناسی ارشد گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

استفاده از باکتری های محرک رشد گیاه (PGPR) از روش های نوین برای افزایش تحمل گیاه به تنش شوری است. به منظور بررسی نقش باکتری‎های محرک رشد گیاه بر رشد و برخی ویژگی­های فیزیولوژیکی پاجوش های زرشک تحت تنش شوری، مطالعه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در نهالستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل باکتری‎های محرک رشد گیاه در سه سطح (شاهد (بدون تلقیح) و تلقیح با باکتری‎های Pseudomonas sp. P۱ و Pseudomonas sp. P۲) و شوری آب آبیاری در سه سطح (شاهد، ۶ و ۱۲ دسی زیمنس بر متر از منبع کلرید سدیم) بود. نتایج نشان داد که شوری آب آبیاری موجب کاهش وزن خشک برگ، غلظت کلروفیل و کاروتنوئید، مقدار نسبی آب و نسبت پتاسیم به سدیم برگ پاجوش های زرشک شد. در مقابل با افزایش شوری، مقدار پرولین و قند کل و غلظت عناصر فسفر، سدیم و کلر برگ افزایش یافت. همچنین تلقیح با باکتری‎ها وزن خشک برگ، کلروفیل، کاروتنوئید، غلظت پتاسیم، محتوای نسبی آب و نسبت پتاسیم به سدیم را بویژه در شرایط شور افزایش داد. همچنین در شرایط شور، غلظت سدیم، کلر، فسفر، پرولین و قند کل در برگ پاجوش های زرشک تلقیح شده با باکتری‎ها کاهش یافت. بیشترین مقدار وزن خشک برگ (۷۰/۰ گرم)، کلروفیل کل (۹۲/۰ میلی‎گرم بر گرم وزن تر)، کاروتنوئید (۵۱/۰ میلی‎گرم بر گرم وزن تر)، پتاسیم برگ (۴۸/۰ درصد) و قند کل برگ ( ۷/۴۳ میلی‎گرم بر گرم وزن خشک) از کاربرد باکتری های محرک رشد گیاه در شرایط بدون تنش شوری بدست آمد. همچنین کاربرد باکتری‎ها در شرایط شور منجر به کاهش مقدار فسفر و قند کل در برگ شد. باکتری های محرک رشد گیاه استفاده شده در این پژوهش با کاهش تجمع سدیم و کلر در برگ، افزایش غلظت کلروفیل و کاروتنوئیدها و افزایش مقدار فسفر و پتاسیم در برگ، موجب بهبود رشد و استقرار پاجوش­های زرشک در شرایط شور شدند. 

تنش شوری, تنظیم اسمزی, ریزجانداران مفید خاکزی, زرشک, عناصر غذایی