سید علی دلبری - مدرس درس خارج حوزه و دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
سید جعفر علوی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در گروه فقه و اصول
علی اکبر حبیبی مهر حبیبی مهر - دانش آموخته دکتری دانشگاه رضوی

از اسباب تعارض در روایات معصومان(ع)، پدیده زیاده و نقیصه در متن احادیث است. برطرف کردن این آسیب جز با استفاده از تجربیات فقیهان و حدیث پژوهان خبره ممکن نیست کتاب بی نظیر جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام می تواند در جهت آسیب زدایی از احادیث فقهی راهگشا باشد. نوشتار پیشرو با روش توصیفی-تحلیلی، درصدد است عوامل زیاده و نقیصه، قراین شناسایی آن، پیامدها و راه حل ها را از نظر صاحب جواهر بررسی کند. یافته ها نشان می دهد از نظر ایشان، راویان و ناسخان به عنوان عوامل، و گزارش خبرگان حدیث، سنجش روایت با احادیث هم مضمون، مراجعه به کتب اصیل روایی، اتحاد سند یا راوی و عدم وضوح معنا به عنوان قراین، و اضطراب، تاثیر نادرست بر فتوا، خروج از حجیت، شاذ شدن روایت و ... به عنوان آثار این آسیب مطرح می شود و راه حل عبارت است از اضبط بودن، رجوع به کتب حدیث و استدلال، مراجعه به نسخه های مورد اعتماد، قرار گرفتن حدیث در باب مربوط و موافقت با عامه.

جواهر الکلام, زیاده و نقیصه متنی, عوامل و قراین آن, اصل عدم زیاده