راضیه خلیل زاده - دانش آموخته دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رئوف سید شریفی - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
جلال جلیلیان - دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

 به منظور مطالعه عملکرد و برخی شاخص­های رشدی گندم در واکنش به کاربرد کودهای بیولوژیک و سایکوسل در شرایط کم آبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در طول فصل زراعی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل محدودیت آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به­عنوان شاهد، قطع آبیاری در ۵۰% مراحل سنبله دهی و آبستنی به ترتیب به­عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی بر اساس کد ۴۵ و ۵۹ زادوکس)، کاربرد باکتری های محرک رشد در چهار سطح (عدم کاربرد به عنوان شاهد، کاربرد ازتوباکتر کروکوکوم استرین ۵، سودوموناس پوتیدا استرین ۱۸۶ وکاربرد توام این دو) و محلول پاشی با سایکوسل در چهار سطح (عدم مصرف، کاربرد ۴۰۰، ۸۰۰ و۱۲۰۰ میلی گرم در لیتر) بود. مقایسه میانگین­ها نشان داد بالاترین عملکرد دانه (۳۸۲۲ کیلوگرم در هکتار)، بیوماس کل (۲۳۲۰ گرم در متر مربع)، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و درصد پروتئین دانه و محتوای کلروفیل در کاربرد ازتوباکتر و سودوموناس و محلول پاشی ۱۲۰۰ میلی گرم در لیتر سایکوسل در شرایط آبیاری کامل به دست آمد. وزن خشک ریشه در کاربرد توام باکتری­های ازتوباکتر و سودوموناس و محلول پاشی ۱۲۰۰ میلی گرم در لیتر سایکوسل افزایش معنی داری نشان داد. محلول پاشی۱۲۰۰ میلی گرم در لیتر سایکوسل و تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس عملکرد گندم را به­ترتیب ۴۱/۶۳، ۹۰/۵۲ و ۴۶/۶۲ درصد در شرایط آبیاری کامل، آبیاری در ۵۰ درصد مرحله خوشه دهی و مرحله چکمه دهی نسبت به عدم کاربرد سایکوسل و کودهای زیستی افزایش داد. به نظر میرسد کاربرد کودهای زیستی و سایکوسل می­تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای افزایش عملکرد گندم تحت شرایط کمبود آب باشد.

پروتئین, سرعت رشد محصول, کمبود آب, کودهای زیستی